حجم .1.52 MB

دانلود از لینک www.persiangig.com

 

دانلود از لینک www.rapidshare.com

abbas kamandi 430 VOTES       golchineki ouraman unknown 1

ali mardan 189 VOTES       album 1 album 2   01 4.8 MB   02 10.46 MB   03 4.33 MB   04 3.53 MB   05 2.8 MB   06 2.92 MB   07 5.63 MB   08 4.04 MB   09 2.52 MB   10 3.55 MB   11 2.86 MB   12 2.87 MB   13 3.19 MB   14 6.86 MB album 3 album 4

hama jaza 197 VOTES       gardaloli spi   Gardaloli Spi 15.11 MB   Kerestey Zhn 6.44 MB   Le Shewek Da 14.54 MB   Peshinanman 8.34 MB   Rozhgare Sextekan 11.55 MB   Slemani 10.74 MB

sivan perwer 221 VOTES       agiri album 1 album 2 album 3   De Lori 9.34 MB   Dilo 2.62 MB   Gulnisan 4.07 MB   Hawar Hey Hawar 7.96 MB   Hestiren Min Dibarin 1.65 MB   Hevale 3 MB   Hevalno 4.64 MB   Heybenin 4.42 MB   Leyla 3.9 MB   Mimican 3.99 MB   Mirkute 4.96 MB   Sebra Malan 8.26 MB   Seyran 4.59 MB malamin naze

‌  کتێبی سه‌د ساڵ و سه‌د کورد كه‌وته‌ به‌ردیده‌ی خوێنه‌ران 12 / 9 / 2010‌ ستانده‌ر بێجگه‌له ‌6 کتێبی نه‌وتی، وا کتێبی سه‌د ساڵ و سه‌د کورد به‌ قه‌باره‌ی 480 لاپه‌ڕه‌ی (A4) که‌وته‌بازاڕه‌وه‌. کتێبی سه‌د ساڵ و سه‌د کورد کتێبێکی مێژوویه‌و هه‌ڵوێست و رابردووی سه‌د که‌سایه‌تیه‌ک له‌هه‌موو به‌شه‌کانی کوردستان له‌و سه‌د ساڵه‌دا نیشان ده‌دات، کۆمپانیای خانه‌ی نوسه‌رانی به‌ریتانیا سه‌رپه‌رشتی کردووه‌و له‌چاپخانه‌یه‌کی ئه‌مه‌ریکی به‌شێوه‌یه‌کی زۆر جوان و مۆدێرن و پڕ له‌وێنه‌ی کورده‌واری له‌باشترین کاغه‌زو به‌قه‌باره‌ی (A4) چاپ کراوه‌. ئه‌وه ‌ناوی کتێبه‌کهیه‌ ‌به زمانی ‌ئینگلیزی و ئای ئێس بیئێنه‌که‌یه‌تی: 9781452009858 ISBN (ONE HUNDRED YEARS AND ONE HUNDRED KURDS) ببه ‌بۆ هه‌ر کتێبخانه‌یه‌ک له‌دنیا، ئه‌گه‌ر بۆخۆشی نه‌یبوو ده‌توانێ بۆت داوا بکات، یان ده‌توانی یه‌کسه‌ر په‌یوه‌ندی به‌خانه‌ی نوسه‌رانی به‌ریتانیاوه ‌بکه‌یت و له‌ئه‌وانی بکڕی. ده‌توانی به‌و ئیمێڵه ‌په‌یوه‌ندی به‌(Kate Van Zant) بکه‌ی: kvanzant@authorhouse.com ئه‌وه‌ش‌لینکی خانه‌ی نوسه‌رانی به‌ریتانیایه‌: http://www.authorhouse.com/Bookstore/ItemDetail.aspx?bookid=72082 سه‌د ساڵه‌ی رابردوو سه‌د ساڵی ره‌ش بووه ‌بۆ کورد، کوردستان دابه‌شکرا به‌پێنج به‌ش و حوکمڕانیه‌که‌شی درایه‌ ده‌ست عه‌ره‌ب و تورک و فارس، به‌تێکڕا له‌و سه‌د ساڵه‌دا زیاتر له‌ملوێنێک کورد له‌کوردستانی گه‌وره‌ له‌ناو چووه‌و چوار یه‌کی خاکی کوردستانیش له‌لایه‌ن هه‌رسێ داگیرکه‌ری عه‌ره‌ب و تورک و فارسه‌وه‌داگیر کراوه‌. ئه‌و سه‌د که‌سایه‌تیه‌ی که‌له‌و کتێبه‌دا ناویان هاتووه‌، وه‌ک پێشڕه‌وێکی بچوک یان گه‌وره‌، هه‌رکه‌سه‌ی به‌پێی خۆی رۆڵی هه‌بووه‌له‌چاکه‌و خراپه‌ی ئه‌و سه‌د ساڵه‌دا، نیشان دانی کورته‌مێژوێکی ئه‌و سه‌د که‌سایه‌تیه‌به‌شێک له‌مێژووی ئه‌و سه‌د ساڵه‌مان نیشان ده‌دات. ئه‌و که‌سایه‌تیانه‌ش که‌ناویان له‌کتێبه‌که‌دا هاتوه‌ئه‌مانه‌ن: 1 – مامۆستا جه‌مال نه‌به‌ز. 2 – عیسمه‌ت ئینینۆ. 3 – تورگوت ئوزال. 4 – ئۆمه‌ر پاشای قه‌له‌ره‌شه‌و فه‌قێ محه‌مه‌ده‌سه‌ره‌‌. 5 – شێخ عه‌بدوالحه‌میدی تاڵه‌بانی. 6 – شیخ مه‌حمودی به‌رزنیجی. 7 – شێخ له‌تیفی شیخ مه‌حمودی به‌رزنیجی. 8 – حه‌پسه‌خانی نه‌قیب. 9 – قه‌ده‌م خێری فه‌یلی. 10 – شه‌ریف پاشای خه‌ندان. 11 – تۆفیق وه‌هبی. 12 – محه‌مه‌د ئه‌مین زه‌کی به‌گ. 13 – محه‌مه‌د عه‌لی عه‌ونی. 14 – حوسه‌ین حوزنی موکریانی. 15 – گیوی موکریانی. 16 – شێخ عه‌بدوالسه‌لامی بارزانی 17 – شێخ ئه‌حمه‌دی بارزانی. 18 – میراوده‌لیه‌کانی پشده‌ر. 19 – بابه‌کراغای پشده‌ری. 20 – عه‌باسی مه‌حمود ئاغای پشده‌ری. 21 – مه‌حمود ئاغای هێرۆی پشده‌ری. 22 – عه‌باسی سه‌لیم ئاغای پشده‌ری. 23 – حاجی سه‌ید گوڵی بۆسکێن. 24 – عه‌باسی مامه‌ند ئاغای ئاکۆ. 25 – میرانی ره‌شید به‌گی بێتواته‌. 26 – داود به‌گی جاف. 27 – عادیله‌خانمی جاف. 28 – کوێخا سمایلی ته‌لان. 29 – به‌کر سدقی. 30 – مه‌لای گه‌وره‌ی کۆیه‌. 31 – شێخ محه‌مه‌دی خاڵ. 32 – مه‌لا ئه‌فه‌ندی هه‌ولێر. 33 – مه‌لا عه‌بدوالکه‌ریمی مده‌ریسی. 34 – مه‌لا محه‌مه‌د ده‌ڵگه‌یی. 35 – نه‌جمه‌دین مه‌لا. 36 – شێخ محه‌مه‌د مه‌عشوقی خه‌زنه‌وی. 37 – مامۆستا عه‌لائه‌دینی سوجادی. 38 – شێخ عوسمانی نه‌قشبه‌ندی، 39 – مه‌لا خه‌لیلی مه‌نگوڕ. 40 – ئاغایانی مه‌نگوڕو مامه‌ش و پیران. 41 – جه‌عفه‌راغای شوکاک. 42 - سمایلاغای شوکاک. 44 – ئه‌مه‌ر خانی شوکاک. 45 – سه‌ناری ماندی شوکاک. 46 – خوله‌پیزه‌. 47 – هه‌مزه‌عه‌بدوڵا. 48 – قازی محه‌مه‌د. 49 – عه‌لی قازی محه‌مه‌د. 50 – حه‌مه‌ره‌شیدخانی بانه‌. 51 – ئه‌حمه‌د تۆفیق. 52 – سوله‌یمانی موعینی (فایه‌ق). 53 – دکتۆر قاسملو. 54 – دکتۆر سادقی شه‌ره‌فکه‌ندی. 55– مه‌لا مسته‌فای بارزانی. 56 – به‌شێک له‌بارودۆخی له‌شکری کوردستان. 57– له‌یلا قاسم. 58– کاکه‌زیاد ئاغای کۆیه‌. 59 – بنه‌ماڵه‌ی شێخانی شه‌مزینان. 60 – که‌ریمی فه‌تاح به‌گی هه‌مه‌وه‌ند. 61 – عیسا په‌ژمان. 62 – مامۆستا برایم ئه‌حمه‌د. 63 – کوێخا محه‌مه‌دی مه‌لا شه‌ریف (کوێخا رینگۆ). 64 – مارگرێد. 65– مام جه‌لال تاڵه‌بانی. 66 – کاک ئیدریسی مه‌لا مسته‌فای بارزانی. 67 – نێچیری کاک ئیدریس بارزانی. 68 – کاک مه‌سعود بارزانی. 69 – کاک ره‌سول مامه‌ند. 70 – کاک حه‌مه‌ی حاجی مه‌حمود. 71 – کاک قادر عه‌زیز. 72 – مامۆستا ره‌فیق حیلمی. 73 – مامۆستا ئه‌حمه‌د هه‌ردی شاعیر. 74 – کاک ئازاد مسته‌فای پاسۆک. 75 – مامۆستا ئارام. 76 – مه‌لا عوسمانی هه‌ڵه‌بجه‌. 77 – مه‌لا عه‌لی باپیر وه‌تمان. 78 – مامۆستا سه‌لاحه‌دین به‌هادین. 79 – مه‌لا شێخ عیزه‌دینی حوسه‌ینی. 80 – حاجی برایم شیرخۆر. 81 – کاک سه‌لاحی موعته‌دی. 82 – کاک ئه‌حمه‌دی موفتی زاده‌. 83 – به‌درخانیه‌کان. 84 – میقداد مه‌دحه‌ت به‌درخان. 85 – جه‌لاده‌ت به‌درخان. 86 – ره‌وشه‌ن به‌درخان. 87 – کامه‌ران به‌درخان. 88 – عه‌بدوالره‌زاق به‌درخان. 89 – عه‌بدوڵاجه‌وده‌ت و تورکه‌لاوه‌کان. 90 – شێخ سه‌عیدی پیران. 91 – ئیحسان نوری پاشاو شۆڕشی ئارارات. 92 – قه‌دری جه‌میل پاشا. 93 – سه‌ید ره‌زای ده‌رسیم. 94 – کاک جه‌میل مه‌حۆ. 95 – کاک عه‌بدوڵا ئوجلان. 96 – خوشکه‌له‌یلا زانا. 97 – پڕۆفیسۆر نادری نادرۆف. 98 – دکتۆر عیسمه‌ت شه‌ریفی وانلێ. 99 – مه‌سیر خانی خوراسان. 100 –عه‌یبه‌پیاو باسی خۆی بکات. بێجگه‌له‌و سه‌د که‌سایه‌تیه‌خه‌ڵکانی تریش هه‌ن که‌ئێمه‌نه‌مان ناسیوه‌یان زانیاریمان له‌سه‌ریان ده‌ست نه‌که‌وتوه‌به‌ڵام ئه‌گه‌ر که‌سوکارو دۆستی ئه‌و که‌سایه‌تیانه‌ی که‌ناویان له‌و کتێبه‌دا نه‌هاتوه‌یارمه‌تیمان بده‌ن و زانیاری و وێنه‌مان بۆ بنێرن ئه‌وا له‌به‌رگه‌کانی داهاتودا ناوی ئه‌وانیش ده‌هێنرێ.

طبقه بندی زبانها و جایگاه زبان کردی
ایجاد نظم در بی نظمی زبانی بابلی Normal 0 false false false MicrosoftInternetExplorer4 *
Normal 0 false false false MicrosoftInternetExplorer4 نوشته ی:پروفسورلوئی ژان کالوه - نظریه پرداز معروف زبانشناسی - دانشگاه پاریس
منبع : مجله بین المللی le français dans le monde no 355 janvier سال2008
لوئی ژان کالوه در مخالفت بااصل سیاسی - زبانی مبنی بر اینکه همه زبان ها برابرند تلاش می کند تا مجموعه بسیار پراکنده ای را ساماندهی کند که زبان های جهان تشکیل می دهند . او با بررسی افراد دوزبانه و قرار دادن معیارهای معتبر در برابر همدیگر تلاش می کند تا نمایه ای تطبیقی از زبان های دنیا را ارائه کند ...
حدود هفت هزار زبان بر روی کره زمین شمرده شده است و اگر ملاحظه کنیم که تقریبا دویست کشور وجود دارد به صورت میانگین برای هر کشور تعداد سی و پنج زبان هست . البته این میانگین ها میانگینی بیش نیستند . بعضی کشورها مانند هند، کامرون،کنگو یا مکزیک دارای تکثر زبانی فراوانی هستند .دیگر کشورها مانند ایسلند بروندی از تکثر کمتری برخوردارند . از طرفی این پراکندگی نابرابر زبان ها در مقیاس قاره ای نیز وجود دارد . بعضی قاره ها مانند آفریقا ( که 30 درصد زبان ها در آن تکلم می شود) یا آسیا ( 33 درصد )از نظر زبانی غنی هستند در حالی که اروپاازاین حیث به طرزی خاص فقیر است ( 3 درصد زبان های دنیا در آن تکلم می شود ) . اما تکثر زبانی در همه جا هست ما همیشه با زبان ها مواجه هستیم و می توانیم دو نگاه متفاوت به آن بکنیم . نگاه اول به توصیف تک تک آن ها بسنده می کند . نگاه دیگر که جامعه را از نظر زبانی مورد بررسی قرار می دهد که همان Normal 0 false false false MicrosoftInternetExplorer4 نگاه جامعه شناختی زبانی می باشد .

مدل دوزبانگونگی:
جامعه شناسی زبان در دهه شصت تلاش کرده است تا این وضعیت های تکثر زبانی را با قرار دادن آن ها در بررسی های خود مورد توجه قرار دهد. امروزه چیز مهمی از آن باقی نمانده است بجز مدل پیشنهادی چارلز فرگوسون "مدل دوواژگانی" یعنی زندگی مسالمت آمیز دو شکل یک زبان که تحت عنوان گونه " فرادست " و گونه " فرودست " در آمده اند. بدین ترتیب وضعیت دوواژگانی کشورهای عربی ( عربی کلاسیک/ عربی" لهجه ای" ) هائیتی ( زبان فرانسه / زبان کرئول ) یونان ( کاتارووسا / یونانی عامی ) یا سوئیس آلمانی زبان ( آلمانی سوئیس ) را از نظر پراکندگی اجتماعی کاربرد ها توصیف می کرد. بر این نظر بود که فرد با والدین و دوستانش به گونه " پایینی " ( عربی لهجه ای، کرئول ... ) صحبت می کند اما در سر کار یا برای نوشتار از گونه " بالایی " ( عربی کلاسیک، فرانسه ... ) استفاده می کند .
بدین ترتیب حالت دوزبانگونگی مدت مدیدی به عنوان یک مدل موثر و کارا تلقی شده است سپس از سوی آندسته از زبانشناسان مورد بحث قرار گرفته است که در جنبش های آزادی خواهانه یا مطالبات زبانی مشغول هستند . بر خلاف آنچه که فرگوسون نوشته بود آن ها خاطر نشان می کردند که دوواژگانی یک وضعیت یکنواخت میان دو صورت زبانی نیست بلکه بیشتر یک وضعیت کشمکش یا سرکوب می باشد . آنان در باره وضعیت زبان کرئول زبانان یا کاتالان زبان ها این چنین نشان می دادند که از یک طرف زبان قدرت نخبگان دنیای سیاست و فرهنگی و از طرف دیگر زبان عامی وجود دارد و این باعث شد ه بعضی ها از میان آنان پیشنهاد کنند که نظام سلطه بر چیده شود . به عنوان مثال در مورد زبان کاتالان کاری شود که به این زبان همان نقشی داده شود که تاکنون زبان اسپانیولی ایفا کرد ه است این همان چیزی است که روابط تنگاتنگ میان جامعه شناسی زبان و سیاست های زبانی را تبیین می کند .هرچه که باشد ما در اینجا فقط توصیف وضعیت های محدود و جزئی را داریم چون دو گونه ای که " بالایی " و " پایینی " تلقی شده اند فقط دو صورت از میان تعداد زیاد دیگری بوده اند . به عنوان مثال شاید میان دو صورت زبان آلمانی بخشی از سوئیس حالت دوواژگانی وجود دارد اما در آنجا زبان فرانسه نیز تکلم می شود همچنین زبان های مختلف مهاجران مانند پرتغالی، کردی، ایتالیایی، ترکی...وجود دارد و این یعنی وضعیت Normal 0 false false false MicrosoftInternetExplorer4 خیلی پیچیده است.

مدل جاذبه ای :
برای توصیف این پیچیدگی ( زبانی ) بابلی است که که در سال 1999 مدل " جاذبه ای " را پیشنهاد کردم (1) که از این نظر ناشی می گردد که می توان با در نظر گرفتن این که زبا ن ها در میان خود به واسطه افراد زبانی به هم مرتبط هستند می توان در میان این بی نظمی نظمی را حاکم نمود . بنابراین نظام دو زبانی طبقه بندی آن ها به ما امکان می دهد روابط میان این زبان ها را از نظر جاذبه ارائه کنیم .حول یک زبان کاملا محوری ( مانند انگلیسی ) که سخنورانش گرایش شدیدی به تک زبانی بودن دارند در این صورت حدود ده زبان فرامحوری ( مانند فرانسه اسپانیولی عربی چینی هندی مالایی ... ) جذب می شوند که سخنورانش به هنگام دوزبانی بودن یا زبان کاملا محوری یا یک زبان فرامحوری هم سطح آن را یاد می گیرند . حول این زبان های فرامحوری حدود صد الی دویست زبان مرکزی جذب می شوند که آن ها نیز به نوبه خود محور جذب چهار الی پنج هزار زبان محیطی هستند ( به طرح مدل جاذبه ای مراجعه شود ) .
بنابراین در هر یک از سطوح این نظام دو گرایش ظهور می یابند یکی در جهت دوزبانی گری " افقی " ( یادگیری یک زبان همسطح زبان خود ) و دیگری در جهت دوزبانی گری عمودی ( یادگیری یک زبان دارای سطح برتر ) در حالیکه این دو گرایش پایه مدل بنده هستند . این سازماندهی از نظر نوعی آمار زبان های دنیای یک سلسله مراتب نیست بلکه شکل ظاهری ناشی از یک اصل سازمان دهنده می باشد. یعنی یک زبان فرامحوری به هیچ وجه نسبت به یک زبان فرامحیطی " برتر " نیست بلکه صرفا جایگاهی متفاوت را در دامنه زبانی جهانی شدن طبق توصیف بنده به خود اختصاص داده است و این صورت ظاهری عملا هر روز تایید می شود .
به عنوان مثال یک فرد دوزبانی بامبارا / فرانسوی در کشور مالی در 99 درصد موارد زبان اولش بامبارا می باشد و یک فرد یک زبانی آلزاسی / فرانسوی همیشه زبان اولش آلزاسی است . یک فرد دوزبانی کابیلی / عربی در الجزایر تقریبا همیشه زبان اولش کابیلی می باشد و... مطمئنا می توان مثال ها را بی نهایت افزایش داداما این ها کافی است تا به ما نشان دهد که پایه این سازماندهی جاذبه ای شاهدی است بر روابط زور . سازماندهی جهانی روابط میان زبان هایی که می خواهیم این مدل جاذبه ای را درباره شان بکار ببریم به نوعی تصویری است از یک روند ناپایدار روابط زور . امروز زبان انگلیسی نقطه اوج آن می باشد که زبانی کاملا محوری است اما واضح می باشد که این وضعیت می تواند متحول شود و یک زبان دیگر در آینده می تواند این جایگاه را بگیرد . کدام زبان ؟ پیش بینی آن آسان نیست همان قدر که شاید زبان محوری آتی هنوز وجود ندارد یا متوجه آن نیستیم .
طبقه بندی 88 زبان اول دنیا بر اساس مجموع ارزشها:
1- انگلیسی 2- فرانسه 3- اسپانیولی 4- آلمانی 5- ژاپنی 6- هلندی 7- عربی 8- سوئدی 9- ایتالیایی 10- دانمارکی 11- ایسلندی 12- فنلاندی 13- رومی 14- روسی 15- لهستانی 16-پرتغالی 17- نروژی 18- ( چینی ) ماندرین 19- عبری 20- چک 21- اسلوونی 22- مجاری 23- کره ای 24- ارمنی 25- استونی 26- ترکی 27- یونانی 28- کاتالانی 29- اسلوواکی 30- کروواتی31- کردی 32- بلاروسی 33- آلبانیایی 34- رومانیایی 35- کیروندی / رواندایی36- تاگالوگ 37- هندی 38- باهاسا 39- بلغاری 40- فارسی 41- صربی 42- قزاقی 43- هاائوسائی 44- پئول 45- پنجابی 46- سواحیلی 47- آذری 48- بنگالی 49- مینی 50- هاکا 51- ویسایان / سبوئانو 52- اردو 53- سیندی 54- ویتنامی 55- بامبارا 56- ازبکی 57- یوروبا 58- پشتو 59- تامول 60- نپالی 61- گوارانی 62- ایگبو 63- تایلندی 64- جاوانایی 65- یوئه 66- ووئی 67- اکراینی 68- خمری 69- آفریقایی 70- سودانی 71- گرجی 72- بوجپوری / بیهاری 73- خیانگ 74- مادوری 75- گانی 76- ژوانگی 77- گوجاراتی 78- تلوگو 79- ماراتی 80- مالایی 81- سینگالی 82- راجاستانی 83- کاننادا 84-اوریایی 85- آمهاریک 86- آسامایی 87- شونا 88- بیرمانی

اهمیت زبانها:
این موضوع سولات دیگری را مطرح می‌کند. چگونه می توان اهمیت نسبی زبان ها را اندازه گرفت؟ چگونه عناصری را بشناسیم که شاید در وضعیت کنونی عناصر تحول را بیان دارند؟
در کل هنگامی که درباره اهمیت یک زبان سوال می‌کنیم به تعداد سخنوران آن اشاره می‌کنیم یعنی هر چه تعداد سخنوران یک زبان بیشتر باشد به همان میزان " اهمیت " آن زیاد می باشد . نگرانی این است که به عنوان مثال زبان چینی تعداد سخنورانش بیشتر از انگلیسی می باشد در تعداد کشورهای خیلی محدودتری وجود دارد به واسطه ترانه و آواز و سینما كمتر گسترش یافته و در اینترنت کمتر به کار رفته است و ...



به عنوان مثال زبان های که بیشترین تعدادسخنوران را در جهان دارند عبارتند از :

1- ( چینی ) ماندرین 2- انگلیسی 3- هندی 4- اسپانیولی 5- روسی 6- باهاسا 7- پرتغالی 8- بنگالی 9- عربی10- اردو 11-ژاپنی 12-فرانسه

این تنها طبقه بندی ممکن نیست .

اگر تعداد کشورهایی رادر نظر بگیریم که این زبان ها در آن رسمی یا در کنار زبانی دیگر رسمی هستند در این صورت ترتیبی متفاوت بدست می آوریم.

1- انگلیسی 2- فرانسه 3- عربی 4- اسپانیولی 5- پرتغالی 6- آلمانی 7- مالایی 8- چینی و ...



اگر اکنون جایگاه زبان ها را در اینترنت در نظر بگیریم یک سلسله مراتب دیگر مطرح می شود :

1- انگلیسی 20/35 درصد 2- چینی 70/13 درصد 3- اسپانیولی 9درصد 4- ژاپنی 40/8 درصد 5- آلمانی 90/6 درصد 6- فرانسوی 20/4 درصد 7 – کره ای 90/3 درصد 8- ایتالیایی30/3 درصد 9- پرتغالی 10/3 درصد 10- مالایی 80/1 درصد 11- هلندی 70/1 درصد12- عربی 70/1 درصد.



همچنین می توانیم تعداد جوایز ادبی نوبل را در نظر بگیریم که به نویسندگان این زبان‌ها اهدا شده است که به این صورت می شود:

1- انگلیسی 2- فرانسه 3- آلمانی 4- اسپانیولی 5 – روسی 6- ایتالیایی 7- سوئدی 8- دانمارکی 9- چک 10- هلندی11- لهستانی 12- ژاپنی و...

می بینیم که بعضی زبان ها تقریبا همیشه در صدر قرار دارند حالا عامل آن هر چه که باشد و دیگر زبان ها فقط در بعضی فهرست ها ظاهر می شوند ( مثلا زبان پرووانسالی بنگالی یا ییدیش ( عبری اروپای مرکزی و شرقی ) برای جایزه نوبل ) .

با توجه به این ملاحظات می باشد که فهرستی از زبان های دنیا را ارائه داده‌ایم که عبارتند از مجموعه ای از عوامل ( تعداد سخنور، حضور در اینترنت، تعداد کشورهایی که زبان در آن رسمی است، جریان ترجمه به و از آن زبان، تولید و صدور فیلم کتاب موسیقی، جایزه ادبی نوبل، میزان رشد جمعیت کشورهایی که آن زبان در آنجا تکلم می شود، وجود نرم افزار پردازش متن اصلاح کننده املا و ... ) که طبقه بندی زبان های دنیا را از نظر " اهمیت " شان به این صورت ارزیابی شده بدست آورده ایم. این فهرست پس از اتمام در اینترنت در دسترس قرار خواهد گرفت و به به صورت منظم از نظر تغییر و تنوع عوامل مورد نظر به روز خواهد شد (2). در مرحله اول تعداد زبان های مورد نظر را محدود خواهیم کرد( زبان هایی که بیش از ده میلیون نفر به آن سخن می گویند ) تا به تدریج این فهرست را گسترش دهیم که تمام زبان ها را در بر گیرد . بنابراین فهرست مقایسه ای ربان های جهان یک ابزار مرجع ایجاد خواهد کرد یعنی محلی برای حقایق جامعه شناسی زبان که حرکت های زبانی وتغییرات روابط میان زبان ها را همزمان با جهانی شدن قابل درک خواهد نمود. این خود به تصمیم گیری از نظر سیاست زبانی ( سیاست تدریس زبانها، ارتقا بعضی زبان ها و ... ) که بر پایه عوامل هد ف هستند کمک خواه نمود .

ما در یک کنفرانس در اکسان پرووانس ( سپتامبر 2007 ) پیش نمایی از آن را ارائه کرده ایم و به طبقه بندی موقت هشتاد زبان اول بر اساس ده عامل مذکور در اینجا دست یافتیم . بدین ترتیب با فهرست زبان ها از طرفی و صورت ظاهری ( مدل ) جاذبه ای از طرف دیگر نمای خوبی از وضعیت جهانی کنونی و گرایشات تحولی (زبان ها) را در اختیار داریم.

..................................................................

1- به سوی بوم شناسی زبان نوشته لوئی ژان کالوه پاریس نشر پلون 1999 .

2- در قسمت مربوط به آمار با آلن کالوه کار کرده ام.

* به منشأ زبان ها بر اساس روایت كتاب مقدس مسیحیان اشاره دارد كه گویا از بابل آغاز شده است

  کردهای شمال ایران

 

شاید اگر تا دیروز به ما می گفتند کردهای در شمال ایران، آن هم با گویش کردی وجود دارند، شگفت زده می شدیم.اما در واقع مرزهای وسیع کردستان هنوز هم آن چنان شناخته شده نیست که بتوانیم آمار دقیق کردها را مشخص نماییم. این مقاله تحقیقی است کوتاه از کردهای (شمال ایران) که مکان اصلی آن ها هورامانات بوده است. اما به دلایل سیاسی وفرهنگی کوچانده شده و پس از مهاجرت های پی در پی در شمال ایران ساکن شدند.

پیشینه و سابقه تاریخی ایل عبدالملکی:

 

زادگاه اصلی نیاکان عبدالملکی قبل از هجوم اعراب به ایران در ارتفاعات هورامان بود.

پس از ورود اسلام یعنی حدود هزار و چهار صد سال پیش بنا به دلایلی عبدالملکی ها ابتدا حدود چهار سال در سرزمین های جنوب ایران و پس از آن به استان لرستان کوچانده شدند.تقریبأ هفتصد سال درآن نواحی در کنار طوایف زندیه به دامداری مشغول بودند، تا اینکه در زمان نادر شاه افشار به مدت بیست سال همراه با طایفه زند به دره گز قوچان تبعید شدند.

دکتر سیروان هورامانی در تحقیق و بازدیدش از قلعۀ عبدالملکی قروۀ سنندج در سال 1357 تاریخ قلعۀ عبدالملکی قروه را 275 سال تخمین زده است.

باری تاریخ جدایی برادران پنج قلعۀ عبدالملکی تا به امروز یعنی به سال 1383 حدود 300 سال می رسد. در آن زمان برادران قلعۀ عبدالملکی به دره گز قوچان و برادران قلعۀ عبدالملکی قروۀ سنندج به ریاست عبدالرضا خان عبدالملکی به منطقۀ کردستان فرستاده شدند. سرانجام طوایف زند پس از درگذشت نادر شاه به محل سابق خود یعنی لرستان برگشتند.عبدالملکیان پس از به قدرت رسیدن کریم خان زند به خدمت حکومت زند درآمده و به کار نظامی گری مشغول و از یاران وفادار سلسلۀ زندیه شدند

در هنگام محاصرۀ شیراز توسط آقا محمدخان قاجار در زمان لطفعلی خان زند، خدمات زیادی به شهریار جوان زند نمودند. سرکردۀ ایل عبدالملکی معروف به ابدال خان عبدالملکی در هنگام محاصرۀ شیراز بر این عقیده بود یا شیراز را برای خان زند فتح نماید یا در آنجا کشته شود.

او سرانجام با اصرار و پافشاری،خان زند را راضی نمود در جنگی نابرابر با ابدال خان و یارانش که قریب به 500 نفر سوار عبدالملکی و غیر عبدالملکی بودند در مقابل 5000 نفر سپاه مصطفی خان قاجار قرار گرفتند.در نتیجه این جنگ نابرابر ابدال خان با ضربات نیزه در حوالی شیراز از پا درآمد و روی در نقاب خاک کشید.پس از انقراض سلسلۀ زندیه و اسیر شدن لطفعلی خان زند به دست آقامحمدخان و تبعید وی به تهران که به سال 1169 خورشیدی، حدود 214 سال پیش می باشد، آقامحمدخان 12000 خاندان عبدالملکی کلهر، مافی و خواجه وند را با عیال لطفعلی خان از شیراز کوچ داده و به تهرا ن تبعید نموند. ایل عبدالملکی حدود یک تا سه سالدر شهریار تهران به حفاظت و حراست مشغول و پس از آن به منطقۀ نور و کجور مازندران کوچانده شدند. این کوچ ها به دستور چه کسی انجام شد و دلیل کوچاندن آنها چه بود؟ با شروع جنگ ایران و روس در سال 1218 هجری- قمری عبدالملکی ها به خدمت شپاه عباس میرزا درآمدند و از یاران وفادار عباس میرزا در جنگ های ایران و روس بودند، در همین جنگ روزی عباس میرزا برای مقابله با ژنرال «رالوف رول» نیروی فدایی، طلب می نماید. عبدالملکی ها در آن مقابله حاضر و هفده توپ ژنرال روس را به همراه نیروهای افشار از کار انداخته و 400 سرباز چریک عبدالملکی در این را جان باختند.

موقعیت جغرافیایی ایل:

 

چهار قلعۀ عبدالملکی یکی از بخش های شهرستان بهشهر است که متشکل از چهار طایفۀ فهروند، زینوند، شیخ وند و کالوند است.

این منطقه در 14 الی 30 کیلومتری شمال باختری شهرستان بهشهر واقع شده که از شمال به دریای مازندران و شبه جزیزره میانکاله می پیوندد. چهار قلعه دارای موقعیت بسیار با ارزش از نظر کشاورزی و زیست محیطی می باشد.

پزندگان مهاجر همه ساله از کشور روسیه و مناطق سیبری و کشور کانادا به این منطقه آمده و به استراحت می پردازند و به همین دلیل بهترین شکارگاه برای جوانان عبدالملکی می باشد.

 

ویژگی قومی ایل:

 

کردهای عبدالملکی از اصیل ترین نژاد ایران آریایی یعنی نژاد ماد هستند. آنان به دلیل زندگی در دشت و کوه و مبارزه با سختی های طبیعت از ویژگی های خاصی برخوردارند؛ روحیه مقاومت در برابر سختی ها، مبارزه کردن وزیر بار زور نرفتن از خصایص بارز عبدالملکی ها بوده و می باشد. به همین دلیل برای حفظ فرهنگ و آداب و سنن خود که از ارزش های ملی و مذهبی آن ها محسوب می شود، تلاش فراوان می کنند.

 

زبان و گویش ایل:

 

زبان لری و کردی جزء جز زبان های غربی ایران به شمار می آیند.  این زبان ها به دو شعبه شمال غربی و جنوب غربی تقسیم می شوند، که در این میان زبان کردی جزء زبان های شمال غربی ایران به شمار می آید.

به گفته اُرانسکی، زبان های شمال غربی ایران از لهجه های باستانی است که در سرزمین های ماد و پارت یعنی بخش های شمال غربی فلات ایران رایج بوده است. زبان کردی به سه گویش کرمانجی، سورانی و گورانی تکلم می گردد. گویش گورانی یا هورامی لهجه های زیادی دارد گویش عبدالملکی شاخه ای از گویش هورامی می باشد.

 

مذهب و دین باوری ایل:

 

قبل از ورود اسلام عبدالملکی ها در ارتفاعات پاوه پاوه و هورامان زندگی کرده، و همچون دیگر اقوام ایرانی معتقد به دین زردشت بودند. اما پس از کوچ به نواحی جنوب ایران و برخورد با آیین و قوانین جدید اسلام، به اسلام و مذهب تشیع روی آوردند. و از علاقمندان به خاندان عصمت و طهارت علیه السلام گردیدند. این علاقه و ارادت همچنان تا به امروز در دل هایشان فروزان و گرما بخش است.

صادق معروف به صادق كرده در میسر جاده اندیمشك و اهواز با همسرش قهوه خانه ای را اداره می كند. شبی در غیاب صادق یكی از دوستان او كه راننده كامیون است به قهوه خانه می آید و پس از هتك حرمت از همسر صادق ناخواسته او را به قتل می رساند. رئیس پاسگاه و سرگروهبان ولی خان، پدر زن صادق در صدد دستگیری قاتل بر می آیند. اما صادق برای گرفتن انتقام از قاتل همسرش كشتار رانندگان كامیون را آغاز می كند. سرگروهبان ولی خان از سوی رئیس پاسگاه مامور می شود تا به پرونده قاتل راننده ها رسیدگی كند. او وقتی یقین حاصل می كند كه قاتل راننده ها كسی نیست جز []
دامادش نیست به اومیگوی دست بردادرد وصادق درجواب میگوید من كردم ولی خان میگویدمن هم كردم  درجواب میگویدتوپیری وموفق میشود9تن ازرانندگان رابه هلاكت برساند. رئییس پاسگاه سرگروهبان را تحت فشار قرار می دهد و روزی كه قرار است صادق برای دیدن فرزندش و گرفتن هزار تومان پول، برای عبور از مرز آبی به خانه پدر همسرش برود در محاصره ژاندارم ها قرار می گیرد و از پا در می آید.

حفظ اصالت شرط اصلی تولید لباس‌ کردی است

حفظ اصالت لباس‌های محلی کردستان از نکات مهمی است که در تولید صنعتی این محصولات مورد نظر قرار می‌گیرد. آرش ناصریان هنرمند تولید کننده لباس‌های محلی در گفتگو با میراث آریا(chtn)، با بیان این مطلب گفت: هم اکنون در قالب شرکت سهامی خاص فعالیت می‌کنم و این شرکت اولین واحد صنعتی است که اقدام به تولید لباس محلی کرده است. این هنرمند تولید کننده لباس‌های محلی افزود: لباس‌های تولید شده در این شرکت در حد استاندارد پوشاک ایران است و برای اولین بار در یک واحد صنعتی لباس محلی به صورت مارک دار تولید می‌شود. وی با بیان اینکه قبل از راه اندازی این شرکت 10 سال در حوزه تولید لباس‌های محلی کردستان فعالیت داشته، اضافه کرد: لباس محلی کردها در مقایسه با سایر لباس‌ها از تنوع رنگ و طرح‌های بسیار بیشتری برخوردار است. این صنعتگر ادامه داد: این تنوع رنگ بر گرفته از محیط زندگی کردها است و فضای طبیعی زیبای کردستان به طور کامل در لباس‌های محلی کردها مشهود است. وی تصریح کرد: وظیفه انتقال لباس سنتی پیشینیانمان به آیندگان بر عهده ما است و کردها اجازه منسوخ شدن لباس‌محلی شان را نمی‌دهند. این هنرمند با تأکید بر اینکه لباس‌های مناطق کردنشین ایران، عراق، ترکیه، سوریه و ارمنستان بسیار به هم شبیه است، اضافه کرد: در مجموع 38 نوع لباس کردی زنانه و مردانه در این مناطق شناسایی شده است. وی افزود: در حال حاضر 12 مدل از 38 نوع لباس به صورت عمومی در نواحی کرد نشین مورد استفاده قرار می‌گیرد. این هنرمند تولید کننده لباس‌های کردی تفاوت میان انواع لباس‌های کردی را بسیار جزئی توصیف کرد و اظهارداشت: این تفاوت‌ها تنها در سربند، شال و کمربند به چشم می‌خورد که نشان‌دهنده مناطق خاص کردنشین است. وی یادآور شد: با مشاهده لباس‌ها مشخص می‌شود که شخص متعلق به کدامیک از نواحی کرد نشین است.

تاریخچه زبان کردی

برخی از زبان شناسان و شرق شناسان فرنگی که با زبان کردی مانوس بوده‌اند، بیشتر این اطلاعات را به شکلی کلی یا ویژه ارائه داده وگفته‌اند که: این زبان در عداد زبانهای هند و اروپایی و خانواده‌های هند و ایرانی و در زمره ی زبانهای ایرانی است وبا زبان فارسی قرابت نزدیکی دارد.

اینک این سوال پیش می‌آید که پیدایش زبان کردی چگونه بوده است؟ ا‌شکار است که زبان هر زاد و بومی زبان ساکنان آن است؛ اگر رویداد‌های تاریخی باعث ایجاد تغییرات نژادی  نشده باشد آن زبان همان زبان ساکنان دیرین آن سرزمین است. عکس این موضوع نیز صادق است. اینک ببینیم این موضوع در مورد زبان کردی چگونه صدق می کند؟.

سرزمینی که آن را کردستان می‌نامند و کردها در آن ساکنند، محل کشف باقیمانده‌ی اجساد فسیل شده‌ی انسانهای باستانی است. این استخوانها که در "شانه دری" یافت شده است، دارای اهمیت بسیاری است؛ چرا که، اولین بار است بقایای انسان عصر سنگی - که 60 هزار سال پیش از این عراق را مسکن خویش ساخته است، یافت می‌شود.

شصت هزار سال پیش از این محدوده‌ای که اینک کردستان نامیده می‌شود،‌آباد و ماوا و پناهگاه مردمانی بوده که زبانی هم برای سخن گفتن داشته اند؛ اما از آن جا که سخن گفتن درباره‌ی این زبان کار دانشمندان  باستان شناس است؛ به همین جهت  همراه با تابش انوار ‌آفتاب 57200 ساله  بربالهای زمان و گذر ایام خود را به پیش می‌کشیم و به دورانی می‌رسانیم که، اقوام ماد خود را به ایران کنونی و غرب ‌آسیا رساندند و با نژادهای خوژیایی، لولو، گوتی، کاسی، (خوری  یا هوری ) - که در دامنه‌ها‌ی آن سوی کوههای زاگرس می‌زیستند و تا حد مناسبی زندگی خود را سامان داده بودند و جمهوری و تمدنی نسبتاً پیشرفته تاسیس کرده بودند – مواجه شدند.

کهن ترین لالایی جهان با قدمت چهارده هزارساله به زبان کردی باستان (اوستایی)

  روڵه لای لایه، کۆرپه‌م لای لایه (فرزندم لالا، دلبندم لالا،) - نزانم بوچی ده‌نگت ده‌رنایه (نمی دانم چرا صدایت درنمی‌آید) - ئاشیمه ووهوو وه‌هیشتم ئه‌ستی (راستی و داد بهترین است) - ئووشتا ئه‌ستی‌یه ئووشتا ئه‌همایی (پاکی، خوشبختی است) - هی‌یه‌ت ئه‌شایی وه‌هیشتای ئه‌شیم (خوشبختی برای کسی است که راستی و داد را برای راستی و داد انجام دهد)....وزن این لالایی، ده هجایی از اوزان قدیم ایرانی و از اوزان گاتاهاست.همه اشعار تک بیتی و فولکلوری ترانه های کردی نیز برهمین وزن است: مستفعلن فا، مستفعلن فا ( تَنَن تَن تَنَن تَنَن تَن تَنَن) این لالایی از نمازهای معروف مهریان و زردشتیان است که از زمانهای بسیار دور به یادگار مانده است

خواهر کوچک و معصومم خجالت نکش

این کسان دیگری هستند که باید از تو و امثال تو خجالت بکشند

 

گناه تو نیست ‌‌ای دخترکم که به جای درس و مشقت باید آدامس بفروشی ..

 گناه تک تک ماست که بی‌ عدالتی میبینیم و سکوت می‌کنیم!

گرگ­ها بسیار دقیق و حساب شده عمل می­کنند

به سراغ گلّه­ای می­روند که حفاظش عیب و نقصی دارد

انگار راه را که باز می­بینند طمع به دلشان می­افتد.مانند بعضی از انسانهای امروزی و دیروزی و فردایی...

گرگ­ صفت های جامعه هم عیناً از گرگ های طبیعت الگو گرفته­ اند

هر کجا نقصی می­بینند دلشان به طمع می­افتد.

حقّا که کلام خداوند زیبا و حکیمانه است

آنجا که می­فرماید:

«به گونه ای سخن نگویید – و عمل نکنید- که بیماردلان بر شما طمع کنند»

جه‌ژنی من گریانه‌ ئه‌مڕۆ، میحنه‌ته‌ جه‌ژنانه‌که‌م
به‌رگی من جه‌ور و جه‌فایه‌ شیوه‌نه‌ سه‌یرانه‌که‌م
دڵ که‌ ناخۆش بوو براده‌ر، جه‌ژنی ئه‌و ته‌عزێیه‌ هه‌ر
عاله‌مێ شایی بکا ، من به‌سته‌یه‌ گریانه‌که‌م
خه‌ڵک هه‌موو مه‌سرور و شادن، ده‌سته‌ ده‌سته‌ دێنه‌ خوار
من خه‌ریکی ده‌ردی خۆمم، ته‌رکی ناو یاران ئه‌که‌م


بۆ یادی شاعیری پایه‌ به‌رز ( فائق بێ که‌س)

دوای ئەوەی فەڕەنسا بەفەرمی کۆمەڵکووژیەکەی تورکیای دژی ئەرمەنیەکان ناساند ، ئەردۆغان ویستی لە ڕێگەی وورووژاندنی کۆمەڵکووژیەکەی جەزائیر لەلایەن فەڕەنساوە بەکاربهێنێ بۆ بەرژەوەندی خۆی ،بەڵام سەرۆک وەزیرانی جەزائیر ئەردۆغانی ئاگادارکردەوە ئەم کێشەیە بۆ بازرگانی بەکارنەهێنێت بۆی نیە ئەم باسی ئەم کۆمەڵکووژیە بکات بۆ خۆی

عبدالكریم قاسمی یه‌كه‌م سه‌رۆك كۆماری عێراق ، له‌یه‌كێك له‌ سه‌ردانه‌كانی بۆ ناو كاسبكارانی شاری به‌غداد دا بینی ... نانه‌وایه‌ك وێنه‌یكی گه‌وره‌ی سه‌رۆك كۆماری هه‌ڵواسیوه‌ سه‌رۆك كۆمار پێی ووت: ئه‌وه‌ وێنه‌یه‌ بچوككه‌ره‌وه‌ و نانه‌كانت گه‌وره‌كه‌ !!!!

"ڕۆژانه‌ 100 هه‌زار به‌رمیل نه‌وتی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌نارده‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ ده‌كرێ‌"


وه‌زیری‌ سه‌رچاوه‌ سروشتیه‌كانی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ئاشكرای‌، هه‌نارده‌ كردنی‌ نه‌وتی‌خاو له‌مانگی‌ ئازاری‌ ئه‌مساڵدا بۆ 100 هه‌زار به‌رمیل نه‌وت له‌ڕۆِژێكدا به‌رز ده‌بێته‌وه‌.


ئاژانسه‌كان، ئاوێنه‌: له‌میانه‌ی‌ كۆنفرانسی‌ ساڵانامه‌ی‌ نه‌وت‌و گاز كه‌ له‌شاری‌ هه‌ولێر به‌ڕێوه‌چوو، ئه‌مڕۆ وه‌زیری‌ سه‌رچاوه‌ سروشتیه‌كانی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ئاشتی‌ هه‌ورامی‌ له‌لێدوانێكدا ڕایگه‌یاند "هه‌نارده‌كردنی‌ نه‌وتی‌ خاو له‌ كێڵگه‌ نه‌وتیه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان له‌مانگی‌ ئازاردا بۆ 100 هه‌زار به‌رمیل به‌رز ده‌بێته‌وه‌ له‌ڕۆژێكدا".

فــال می فروشم.. نترس به اندازه ی بختم سیاه نیست !
یک دانه بخر.. شاید فال ِ تـو ، "نانی" بر سر ِ سفره ی خالی ِ من باشد..

کنیاس حمید، مشاور رئیس جمهور ارمنستان برای امور ملت کورد، در اجتماع اسایتد و فرهنگیان کورد ارمنستان، اعلام کرد: مدت مدیدی است که کودکان کورد در ارمنستان در انتظار تحصیل زبان مادری خود در مدارس، به طور رسمی هستند.

وی افزود: با تلاش و پی گیری چندین ساله‌ی اساتید، معلمان و فرهنگیان کورد، بالاخره دولت با تدریس به زبان کوردی با الفبای لاتینی در مدارس دولتی ارمنستان موافقت کرد.

به گفته‌ی مشاور رئیس جمهور ارمنستان برای امور ملت کورد، کتب درسی مقطع ابتدایی در مدت زمان کوتاهی به زبان کوردی تهیه و چاپ خواهد شد. کوردهای ارمنستان از رسم الخط لاتینی جهت نوشتن زبان کوردی استفاده می‌کنند، اما دولت ارمنستان قبلا، استفاده از این رسم الخط را در اماکن دولتی ممنوع اعلام کرده بود.

طبق سرشماری انجام شده در سال 2001، ملت کورد 1.3% از جمعیت 2 میلیونی و 976 هزار نفری ارمنستان را تشکیل می‌دهد.

مكرم علی

له روژیگ به یانی بو خه لگ هه موی له ئیشی وکار خوی دا بو.لافاویکی بی ره حم هاژه یک خسته ناو ئه دیهاتانه به پیر وژن ومندال ئه نفال کران له و روژه جاوه ری ئه وکه سانه یین بکرینه وه وفرمیسک له جاو نه بریایه وه .ئه وه ئیمه ترسمان نه بو له مردنتان بو ئه وی ئیمه هه مو روژیک ئه م روداوه هه مو روژیک ئه نفال ئه کران له وروژه وه ئیمه له که رمیان وکوردستان جاو مان کردوه هه مو روزیک ئه نفالیک تازه یه بینین له هه مو کورستان ئه نفال ئه گراین =تاها شه که رجی زندو جال خه لکی بی کوناه ئه کرد ه بیرمانه زعیم سدیق تیر باران کورد ئه کرد. ترسمان نه بو بو مردتان ئیوه هه موروژیک ئه مردن. له وروژه وه ئه نفال کران جاومان بی فرمیسک نه بو له وروژه ئیوه ئه نفال کران جا ری تر جاومان نه که وته چرای دیگان . ئه ی نشتمان جون توانید ئه و هه مو خه فه ته له سه ر سنکد هه لکرید وه کو ئه و شاخانه کولاله سورکه کوردستان ئه و باقیتان کوان تا بکه رینه وه باوشی کوردستان خوزکه مان ئه زانی له کوین .تاکو به سه ر به رزی بکرینه وه باوشی دایکتان . ئیوه رویشتن بو سه فه ریک دریش بو ئه وه ی هه مو خش وخال گه مچک وقزان ومه مه ی مندالکان . ئه م بی تاوانه نه یان زانی ئه م سه فه ره دریژه ئه کیشی ئه م سه فه ره وا دریش بو یه و منداله مه مه ژه که ی لیل خویا بردبو ناو جاله به کومه له که ی که که دهسته که ی سدام دوکتاتور. باشایه تی بو ئیوه مایه وه که به کومه ل له مزاریکی جوان له دلی هه مومان جیی بوته وه وموری نامردی و نامردایتی بو ده سه لاتی ئه و کاته ما یه وه . تو سه ر به رزی به و مه راسیمه ی که به خاگ اسبیری که بوی به قوربانی کوردستان ئه وانیش بون به قه شمه ر ئه که ر ناوی ئه نفال ئه بیستن . ئیوه هه موتان به یه که وه یه ک کرتو له ناوی جگه ر کوردستان به سه ر به رزی راسباردران ئه وانیش وه کو قه شمه ر هه مو روزیک داد ودادکا ئه کرین .
..ئه ئه نفال کراوکان روحم هه ر هاله لاتان .. بومه که موته ر بام هه را ی لاتان له و ساله ئیوه ئه نفال کران سه کی بیانو ئه و ده وره کوشتی قه لا ره شی توبی ومه لی توبی نه ی ئه خوارد ئه ونده ی لاشه ی کوردی خواردبو نالیم ئه وکریان ئه و فرمیسکه ئه وها سه ر که وی نالیم ئه و توله دوای جه ند قرن تر بسینری . ئه مه خه و نی یه ئه مه رستیه هه موتان ئه یبینن له ژیری ئالا وقانون وده وله ت تویان خسته ناو زیل وبو سه ماوه رهوانه کرای ئه وه خه ونه بو مه رومال تو به سه ر جاشه کان دا به ش کرا ئه وه خه و نه بو عه رب له ماله که د نشته جی کرا ئه مه خه و نه بو کجی عازه و بو میسر وعربستان روانه کرا ئه ی به جا وی خوت نه دی جو ن ماله که ت کاول کرا
به جاوی خوت نه تدی جون سه گ هاته قسه وه تی
هه ر جی م لی ئه که ن بکه ن من نابم به به عسسسسسسسسسی من نابم به بعسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسس

 

نسل کشی نژادی فرهنگی آرام بر علیه کردها در ترکیه

پیروزی کمالیسم در ترکیه در هشتاد سال پیش ایدئولوژی جدیدی در این کشور حاکم ساخت که مبتنی بر نفی دیگر قومیتها مخصوصاً کردها بود ، قبل از پیروزی کمالیسم در ترکیه ، کلمۀ ترک بسیار حقارت آمیز بود و به جوامع عقب ماندۀ دیهاتی گفته می شد ، همه سعی می کردند که از کلمۀ ترک فرار کنند ، اما با سر کار آمدن رژیم جدید ، تلاش برای باز سازی جامعۀ از هم گسیخته و تحقیر شدۀ ترکیه با تکیه بر ایدئولوژی کمالیسم و پان ترکیسم آغاز شد .
اما ایدئولوژی کمالیسم بایستی در تقابل با فرهنگی دیگر نمود پیدا میکرد چرا که این ایدئولوژی به خودی خود نمی توانست در میان اقشار به شدت تحقیر شدۀ جامعۀ ترکیه اشاعه یابد همسایگان ترکیه یا تحت حمایت قدرتهای بزرگ همچون بریتانیا بودند و یا خود ابر قدرت بودند مانند روسیه )شوروی سابق) ، بنابراین دولت جدید ترکیه نمی توانست با آنها به تقابل برخیزد تا با پیروزی بر آنها ایدئولوژی کمالیسم را به ترکهای تحقیر شدۀ دوران عثمانی بقبولاند ، اما در همان سرزمینی که ترکها زندگی می کردند ملت دیگری هم زندگی می کردند که دارای تمدن و فرهنگ و پیشینۀ با شکوهی بودند ، پس چنانچه کمالیستها موفق می شدند بر این تمدن و فرهنگ با شکوه فایق آیند قطعاً در بازسازی و تقویت روحیۀ ترکهای تحقیر شده موفقیت چشمگیری بدست می آوردند .


همین اندیشه باعث شد که کمالیست های ترکیه به مقابلۀ همه جانبه با ملت کرد برخیزند و برای بدست آوردن موفقیت و باز پروری روحیۀ تحقیر شدۀ ترکها از هیچ جنایتی علیه ملت کرد دریغ نورزند .
کمالیست ها برای درمان روح و روان افسردۀ ملت ترک مرتکب جنایت سهمناکی علیه ملت کرد شدند و با وارد کردن صدمات روحی - روانی و جسمی و مالی فراوان به این ملت در حقیقت مرتکب جنایت نسل کشی شدند . بحث نسل کشی در ترکیه گرچه بحث بسیار پیچیده ای می باشد اما با توجه به واقعیتهای تاریخی و اسناد و مدارک موجود مخصوصاً در دهه های ۳۰ و ۴۰ میلادی تا حدودی از پیچیدگی های این بحث کمتر شده است .

" تلاش های بسیاری از جانب سازمان ملل متحد برای مقابله با سوءاستفاد های قومی و اقلیتی انجام گرفته است از جمله اتخاذ معاهدات ارزشمندی مانند موافقت نامۀ عدم نسل کشی در سال ۱۹۸۴ ، بر اساس این معاهده ، نسل کشی به معنای ارتکاب هر عملی به قصد نابودی تمام یا بخشی از گروه های قومی ، ملی ، نژاد یا مذهبی است ، در مادۀ ۲ این موافقت نامه هر یک از اعمال زیر به عنوان نسل کشی تعریف می گردد :

۱- کشتن اعضای گروه ۲- وارد کردن صدمات جسمی و روحی به گروه ۳- تعمداً ایجاد شرایطی از زندگی برای گروه که باعث نابودی کلی یا جزیی جسمی شود ۴- تحمیل اقداماتی به قصد جلوگیری از زاد و ولد در میان گروه ۵- انتقال اجباری کودکان گروه به گروهی دیگر.

بر اساس این معاهده می توان ثابت کرد که در دهه های ۳۰ و ۴۰ میلادی و کلاً در طول هشتاد سال گذشته رژیم نژاد پرست ترکیه علیه ملت کرد مرتکب جنایت نسل کشی شده است . برای سرکوب شورش درسیم در سال ۱۹۳۷ رژیم ترکیه از گاز های شیمیایی استفادۀ وسیع نمود و نیز با بمباران هوایی و توپخانه موجب مرگ هزارن انسان بی گناه از جمله زنان و کودکان درسیم و روستاهای درسیم شد ، تمامی روستاها تخلیه شدند و یا اهالی آنها قتل وعام شدند ، به گفتۀ یک نویسنده و مشاهده گر اروپایی تخریب درسیم آنقدر وسیع بود که صدای فرشتگان را هم برانگیخت.

قتل و عام وسیع مردم در جریان شورش درسیم و شورش شیخ سعید و دیگر شورش های کردستان شمالی نشان میدهد که ترکیه مرتکب بند ۱ مادۀ ۲ موافقت نامۀ عدم نسل کشی سال ۱۹۸۴ شده است .

ارتش ترکیه در جریان سرکوب جنبش کرد در ترکیه مرتکب جنایات فراوانی شده است از جمله ارتش ترکیه با هیلیکوپتر و ماشینهای زره پوش ناگهان اطراف یک روستا یا یک دهکدۀ کرد نشین را محاصره می کردند ، تمامی اهالی روستا اعم از زن مرد و کوچک و بزرگ را در میدان دهکده جمع می کردند ، زنان را ناچار می کردند در برابر چشمان مردانشان کاملاً لخت شوند ، مردان را نیز ناچار می کردند که کاملاً لخت شوند ، سپس ریسمانی به آلت تناسلی مردان می بستند و سر دیگر ریسمان را به دست زنان می دادند و آنها را ناچار می کردند که با کشیدن ریسمان مردان را دنبال خود بکشند ، این شکنجه ها آنقدر وحشیانه بود که بسیاری از این مردان در جریان این شکنجه ها جان می دادند و یا برای همیشه عقیم می شدند ، همچنین لخت کردن زنان و مردان در جامعۀ بسیار سنتی و پایبند به اصول اسلامی و عرفی کردستان باعث ایجاد صدمات روحی و روانی فراوانی می شد چنانچه بعضی از این زنان ومردان برای رهایی از چنین وضعی ناچار به خود کشی می شدند .

بنابراین در این صحنه ها می توان بند های ۲و ۳ و ۴ مادۀ ۲ معاهدۀ عدم نسل کشی را یافت ، آیا بستن ریسمان به آلت تناسلی مردان به غیر از واردن کردن صدمات روحی باعث عقیم شدن آنها هم نمی شود ؟!

همچنین گزارشات زیادی وجود دارد که حاکی از گم شدن ، دزدیدن و یا به اجبار گرفتن کودکان کرد می باشد به طوری که این کودکان هرگز پیدا نشدند و هیچ گونه گزارشی از سرنوشت آنها داده نشده است .(بند 5)

ایجاد محدودیت های شدید برای زبان ، ادبیات و لباس چندین هزارسالۀ کردها در کردستان ترکیه ، انکار ملتی به نام کرد و نام نهادن آنها به نام ترک کوهی در تمام اسناد و مدارک ترکیۀ نوین! ، جریمۀ نقدی و شلاق زدن کسانی که به زبان مادری خود (کردی ) حرف می زدند و یا لباس ملی خود را می پوشیدند ، تخریب صدها روستا و شهرک کردنشین و قتل و عام و انتقال اجباری آنها به مناطقی دور از زادگاه خود ، تخریب همۀ نمادهای فرهنگی و تمدن کردها در کردستان ، عدم توسعۀ اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی و بهداشتی در کلیۀ مناطق کرد نشین ، حذف همۀ نامهای کردی و جایگزین کردن نامهای ترکی به جای نامهای اصیل کردی، توهین و تحقیر کردها توسط مأمورین ترکیه ، ایجاد فضای رعب و وحشت حتی در محفوظ ترین رکن جامعه یعنی در بطن خانواده ، آواره و بی خانمان نمودن میلیونها کرد ، غارت و چپاول ثروتهای ملی و سرمایه های طبیعی کردان و انتقال این ثروت ها به مناطق ترک نشین ، تجاوز جنسی به هزاران زن و دختر کرد توسط ارتش ترکیه و ژنرالهای نژادپرست آن ، اینها مواردی هستند که غیر از وارد کردن صدمات شدید جسمی ، صدمات فراوانی نیز از لحاظ روحی و روانی به ملت کرد و به جامعۀ کرد در ترکیۀ نوین!! وارد کرده است .

عدم توسعۀ بهداشتی و نبود مراکز درمانی و بیمارستان در مناطق کرد نشین و مخصوصاً در روستاها گاهاً باعث مرگ و میر های فراوانی در میان کردان مخصوصاً در میان کودکان و پیر مردان و پیر زنان شده است ، مرگ و میر هایی که به آسانی قابل پیش گیری بودند و هرگز چنین مرگ و میرهایی در مناطق توسعه یافتۀ ترک نشین ترکیه روی نداده اند .

با توجه به واقعیات موجود در جامعۀ کرد در ترکیه و نیز با توجه به اسناد و مدارک معتبر تاریخی و با مد نظر قرار دادن تعریف نسل کشی و بندهای ۲ ی موافقت نامۀ عدم نسل کشی سال ۱۹۸۴ می توان ادعا کرد که در طول هشتاد سال گذشته در ترکیه یک ژینوساید پنهان در جریان بوده است و این ژینوساید به علت اینکه ترکیه عضو غیر رسمی اتحادیۀ اروپا و ناتو می باشد و به دلیل اینکه ترکیه از اعضای سازمان ملل متحد میباشد و از دیپلوماسی قدرتمندی در جهان برخوردار بوده و با توجه به سانسور شدید اتفاقات و حوادث و قتل و عام های مناطق کردنشین مخصوصاً تا اواسط دهۀ نود میلادی ، افشاء نشده است و یا مورد بی توجهی جهانیان قرار گرفته است و دولت و ارتش ترکیه با سوء استفاده از این سکوت و بی توجهی و چشم پوشی جهانیان دست به انواع جنایات علیه ملت کرد زذه اند و حتی طی دو دهه جنگ با pkk ارتش ترکیه بطور گسترده از گازهای شیمیایی علیه گریلا های pkk استفاده نموده است بدون اینکه هیچ کدام از کشورهای اروپایی و آمریکا به غیر از چند سازمان غیر دولتی بشر دوست از خود واکنشی نشان بدهند .

اردوغان از کردهای علوی عذرخواهی کرد

رجب طیب اردوغان' نخست وزیر ترکیه روز چهارشنبه 2 آذر ماه 1390 گفت: به نام دولت ترکیه از 'کردهای علوی' استان 'تونجعلی ' به علت کشتار و تبعید آنان در دهه 1930 عذرخواهی می کنم.

به گزارش ایرنا ، وی در نشست نمایندگان استانهای مختلف حزب حاکم ' عدالت و توسعه' ضمن بیان این مطلب گفت : اگر به نام دولت ترکیه باید از رخدادهای تونجعلی و یا ' درسیم' در اواخر دهه 1930 عذرخواهی شود ، اگر این عذرخواهی در عرف دولتی مرسوم است، من به نام دولت ترکیه عذرخواهی می کنم.

اردوغان در سخنان خود با اشاره به اینکه طبق اسناد رسمی دولتی نزدیک به 14 هزار نفر در سالهای1930 تا 1936 میلادی در استان' درسیم' از سوی نیروهای دولتی به قتل رسیدند و بیش از 13 هزار نفر نیز تبعید شدند، اظهارداشت : در آن دوران حزب ' جمهوریخواه خلق' تنها حزب حاکم در ترکیه بود و مسوولان این حزب اکنون باید از کردهای درسیم عذرخواهی کنند.

نخست وزیر ترکیه در ادامه اظهارداشت : طبق اسناد موجود یک کشتار از پیش برنامه ریزی شده علیه مردم ' درسیم' که بعدها به 'تونجعلی' تغییر نام یافت صورت گرفته و اسناد آن در آرشیوهای دولتی موجود است.

' کمال قلچداراوغلو' رهبر حزب جمهوری خواه ترکیه روز گذشته طی سخنانی خواهان عذرخواهی اردوغان به دلیل رخدادهای درسیم دراواخر دهه 1930 میلادی شده بود.

اردوغان در سخنان تند امروزخود خطاب به ' قلچداراوغلو ' گفت: آرشیو دولتی به روی شما نیز باز است و اگر اطلاعی در مورد آن کشتار ندارید، می توانید به آن مراجعه کنید.

از سال 1935 میلادی در حالی که حزب ' جمهوریخواه خلق' تنها حزب رسمی ترکیه بود و به هنگام رییس جمهوری 'آتاترک' به بهانه شورش و عصیان، یک عملیات نظامی گسترده در استان 'درسیم' که کردهای علوی درآن زندگی می کردند ،آغاز شد.

این عملیات به مدت چهار سال ادامه یافت و به گفته برخی منابع تاریخی ، بخش عمده عملیات نظامی در منطقه در زمانی که آتاترک در بستر بیماری بود و پس مرگ وی انجام شده است .
برخی منابع تاریخی تعداد کشته شدگان در رخدادهای یاد شده را بیش از 50 هزار نفر عنوان کرده اند.

استان تونجعلی که تا اواخر دهه 1930 به نام منطقه ' درسیم' نامیده می شد و از دیرباز ساکنان آن را کردهای علوی تشکیل می دهند در شرق ترکیه قرار دارد.

چغازنبیل نیایشگاهی است باستانی که در هنگامه تمدن شکوهمند عیلام و تقریبا
هزار سال پیش از تخت جمشید، در ایران کهن برای ستایش این شوشیناک (خدای
شوش) در هفت مرتبه بنا شد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شبکه خبر،
چغازنبیل بخش بر‌جای مانده از شهر باستانی دوراونتش مهمترین شهر تمدن عیلام
است، تمدنی شکوهمند که پیش از ورود آریائیان بر ایران زمین حکم می راند.

 

عیلام؛ یکی از نخستین تمدن های تاریخ

عیلامی‌ها یا ایلامیان یکی از اقوام سرزمین ایران بودند که از ۳۲۰۰ سال
پیش از میلاد تا ۶۴۰ پیش از میلاد، بر بخش بزرگی از مناطق جنوب غربی فلات
ایران فرمانروایی می‌کردند.

 

تمدن عیلام یکی از قدیمی‌ترین و نخستین تمدن‌های جهان است. بر اساس
بخش‌بندی جغرافیایی امروز، عیلام باستان سرزمین‌های خوزستان، فارس، کردستان
ایلام و بخش‌هایی از استان‌های بوشهر، استان کرمان، لرستان، استان
چهارمحال و بختیاری، و کرمانشاه و در دوران هایی تا جنوب دریاچه ارومیه را
شامل می‌شد.

نام این قوم هالتامتی (Haltamti) و سپس آتامتی (Atamti)
بود که اکدیان آن را عیلام تلفظ می‌کرده و در کتابِ مقدس یهودیان نیز به
همین شکل آورده شده است. این واژه به معنای «کوهستانی» است، که به محل
زندگی این مردمان در دامنه‌های زاگرس اشاره دارد.

نام دو استان در ایران امروز برگرفته از نام آنان است. علاوه بر استان
ایلام، نام خوزستان نیز از واژه Ūvja آمده که از روی کتیبه نقش رستم و
کتیبه‌های داریوش در تخت جمشید و شوش، به معنای عیلام بوده و بنا به گفته
ایرج افشار در «نگاهی به خوزستان: مجموعه‌ای از اوضاع تاریخی، جغرافیایی،
اجتماعی و اقتصادی منطقه» در یونانی Uxi تلفظ می‌شده و اگر گفته ژول آپِر
را بپذیریم در عیلامی Xus یا Khuz بوده است.


زبان مردمان عیلام

زبان عیلامی با هیچیک از زبان‌های سامی و هندواروپایی ارتباط نداشته و
زبانی جدا به شمار می‌آید. برخی از پژوهشگران این زبان را با زبان دراویدی
در هند هم‌خانواده می‌دانند .

زبانِ عیلامی، جایگاه خود را پس از
ورود اقوام آریائی نیز نگه داشت و زبان دوم نوشتاری حکومتِ ایران در دورانِ
هخامنشی بود. در بیشتر سنگ نوشته‌های عصڕ هخامنشی ترجمه عیلامی و بابلی
(زبان بین‌المللی آن روزگار) نوشته‌ها نیز آمده است.

ابن ندیم صاحب «الفهرست» در نقل قولی از المقنع (عبدالله ابن المقفع)
زبان‌های ایرانی را «پهلوی، دری، خوزی، پارسی و سریانی» می‌شمارد که
گواهی‌ست بر حضور زبان عیلامی (خوزی) تا دوره‌های آغازین اسلامی.


عیلامیان؛ نه سامی و نه آریایی 

عیلامیان نه آریایی بودند و نه سامی. برخی از پژوهشگران ایلامیان را با دراویدیان هند هم‌خانواده می‌دانند.


عیلامیان و سومری‌ها

عیلامی‌ها در برخی از دوره‌های تاریخی زیر نفوذ دولت سومری میانرودان
بودند. ولی در سال ۲۲۸۰ پیش از میلاد عیلامیان که در اوج قدرت خود بودند،
اور پایتخت سومریان را اشغال و غارت و خدای ویژه آن را به اسارت بردند.
سومر مستعمره و خراج گذار عیلام شد و در پایان در ۲۱۱۵ ق.م در دوره
فرمانروایی ریم سین دولت مشترک سومری – اکدی را به طرزی نابود کردند که ملت
سومر هیچگاه نتوانست از خرابه‌های تاریخ سر برآورد. مشیرالدوله پیرنیا در
این باره می‌نویسد:

«دِمورگان و سایر نویسندگان فرانسوی به‌این
عقیده‌اند که غلبه عیلامیها بر سومری‌ها و مردمان بنی سام نتایج تاریخی
زیادی دربر داشته، توضیح اینکه عیلامیها بقدری با خشونت و بقسمی وحشیانه با
ملل مغلوبه رفتار کرده‌اند، که آنها از ترس جان از مساکن و اوطان خود فرار
کرده، هرکدام بطرفی رفته‌اند.

بنابراین عقیده دارند مردمی که در
رأس خلیج پارس و بحرین سکنی داشتند، بطرف شامات رفته و شهرهای فینیقی را
تأسیس کرده در تجارت و دریانوردی معروف شدند، گروهی که ربّ النوع آسور را
پرستش می‌کردند، بطرف قسمت وسطای رود دجله و کوهستان‌های مجاور آن رفته
شالوده دولت آسور را نهادند.

 مهاجرت ابراهیم با طایفه خود به
فلسطین و بالاخره هجوم هیکسوس هایِ سامی نژاد بمصر و تأسیس سلسله‌ای از
فراعنه در آن مملکت نیز از نتائج غلبه عیلامیها بر ملل سامی نژاد بود. اما
کینگ باین عقیده‌است، که غلبه عیلامیها در ممالک غربی دوام نیافته، زیرا
عیلامیها، چون استعداد اداره کردن مملکتی را نداشتند و غلبه آنها بیشتر به
تاخت و تاز شبیه بود، نتوانستند ممالک مسخره را حفظ کنند.»

و سرانجام، نابودی تمدن عیلام 

در سال ۶۴۰ ق.م. آشور بانیپال پادشاه نیرومند آشور، عیلام را تصرف کرد.
مردم عیلام همگی کشته شدند و دولت آنان نابود شد. تمدن دیرینه عیلام، پس
از هزاران سال مقاومت در برابر اقوام نیرومندی چون سومری‌ها، اَکَدی‌ها،
بابلی‌ها و آشوری‌ها از دشمن خود آشور شکست خورد و از صفحه روزگار ناپدید
گردید. کتیبه آشور بانیپال در باره فتح و نابودی عیلام چنین می‌گوید :

«
تمام خاک شهر شوشان و شهر ماداکتو و شهرهای دیگر را با توبره به آشور
کشیدم، و در مدت یک ماه و یک روز کشور عیلام را با همه پهنای آن، جاروب
کردم. من این کشور را از چارپایان و گوسپند، و نیز از نغمه‌های موسیقی
بی‌بهره ساختم و به درندگان، ماران، جانوران و آهوان رخصت دادم که آن را
فرو گیرند.

چغازنبیل

 

زیگورات چغازنبیل در سال ۱۹۷۹ به عنوان اثری ایرانی، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت گردید.

بلندی
آغازین این بنای با شکوه ۵۲ متر و در ۵ طبقه ساخته شده بود اما امروزه
ارتفاع آن ۲۵ متر و تنها ۲ طبقه و نیم از آن باقی مانده‌است.

چیستی نام چغازنبیل

 

«چغازنبیل» که نام باستانی این بنا است، واژه‌ای محلی و مرکب از دو
واژه «چُغا» (در زبان لری به معنی «تپه») و زنبیل (به معنی «سبد») است که
اشاره‌ای است به مکان معبد که تپه بوده و آن را به زنبیل واژگون تشبیه
می‌کردند. این مکان نزد باستان‌شناسان به «دور-اونتش» معروف است که به
معنای «دژِ اونتش»» است.

اونتاش گال پادشاه ایلام باستان است که
دستور ساخت این شهر مذهبی را داده‌است. بنای چغازنبیل در میانه این شهر
واقع شده‌است و مرتفع‌ترین بخش آن است.

سده‌های متمادی این بنا در
زیر خاک به شکل زنبیلی واژگون مدفون بود تا اینکه به دست رومن گیرشمن
فرانسوی در زمان پهلوی دوم از آن خاکبرداری گردید. گرچه خاکبرداری از این
بنای محدب متقارن واقع شده در دل دشت صاف موجب تکمیل دانش دنیا نسبت به
پیشینه باستانی ایرانیان گردید اما پس از گذشت حدود ۵۰ سال از این کشف، دست
عوامل فرساینده طبیعی و بی دفاع گذاشتن این بنا در برابر آنها آسیبهای
فراوانی را به این بنای خشتی – گلی وارد کرده و خصوصا باقیمانده طبقات
بالایی را نیز دچار فرسایش شدید کرده‌است.

چغازنبیل؛ یادگار تمدن شکوهمند عیلام

 

محوطه تاریخی چغازنبیل در استان خوزستان واقع در جنوب غربی ایران، در

حدود ۱۲۵۰ سال پیش از میلاد مسیح در دوران عیلامی ها آغاز شد، بعد از حمله
آشوری‌ها ناتمام ماند. هزاران خشت وآجر استفاده نشده‌ای که در این محوطه
باقی مانده، گواهی بر این موضوع است. چغازنبیل به سال ۱۹۷۹ در فهرست آثار
جهانی یونسکو ثبت شد. ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر باستانی شوش قرار گرفته است. ساخت این شهر که

چغازنبیل در اوایل قرن ۱۳ قبل از میلاد توسط
پادشاه ایلامی «اونتاش نپیریشا» در نزدیکی رود دز ساخته شده و «دوراونتاش»
نامیده شد. معنای دوراونتاش «قلعه اونتاش» است. البته در برخی متون میخی از
این شهر با عنوان «ال اونتاش» به معنی شهر اونتاش نام برده شده است.

 در
مرکز شهر معبد عظیمی به صورت مطبق بنا شده که امروزه دو طبقه از آن هنوز
پابرجاست. این معبد «ذیقورات» نام دارد که به دو تن از خدایان بزرگ
عیلامیان یعنی «اینشوشیناک» و «نپیریشا» اهدا شده. معبد چغازنبیل بزرگترین
اثر معماری بر جای مانده از تمدن ایلامی است که تا کنون شناخته شده است.

دورتا
دور ذیگورات را دیواری احاطه می‌کرده که در مجاورت آن در جبهه شمال غربی
معابدی برای خدایان «کریریشا»، «ایشنی‌کرب» و «هومبان» بنا شده است. همچنین
معابد دیگری در جبهه شمال شرقی قرار داشته‌اند. مجموعه این معابد توسط
حصار دیگری احاطه می‌شده است. در خارج از این حصار بقایای اندکی از
خانه‌های شهر در سطح زمین دیده می‌شوند.

دورتادور شهر سومین دیوار
قرار داشته که کل شهر را محصور می‌کرده. طول این حصار خارجی حدود چهار
کیلومتر است. در زاویه شرقی شهر و در نزدیکی حصار خارجی، کاخ‌های شاهی قرار
داشته‌اند. در زیر یکی از این کاخ‌ها پنج مقبره زیرزمینی کشف شده است که
احتمالا به خانواده شاهی تعلق داشته‌اند. در طرف مقابل شهر و بر روی ضلع
شمال غربی حصار خارجی مخزنی برای آب موجود است.

«ذیقورات» با تشدید
بر روی حروف «ق» و «ر» کلمه‌یی اکدی است. در ایران این کلمه عموماً
«زیگورات» نوشته می‌شود. واژه زیگورات از فعل «زیگورو» به معنای «بلند و
برافراشته ساختن» مشتق شده است. واژه چغازنبیل نیز متشکل از دو جز «چغا» به
معنای تپه و زنبیل به معنای سبد است. گویا قبل از حفاری معبد، ویرانه‌های
تپه مانند آن یک زنبیل واژگونه را تداعی می‌کرده است و به همین علت شهر کهن
«دور اونتاش» را به این نام خوانده اند.


چرا چغازنبیل ثبت جهانی شد؟

معیار ۳: مجموعه چغازنبیل گواهی استثنایی بر تمدن کهن و از دست رفته عیلامی ها است.
معیار ۴: چغازنبیل نمونه‌ای برجسته از پرستشگاه عیلامی ها است که با معماری ویژه آن دوران بنا شده است.


بناهای مهم چغازنبیل

 

یکی از کهن ترین سامانه های آبرسانی جهان

چسبیده
به حصار خارجی رو به جبهه شمال غربی ذیقورات، تاسیساتی متشکل از یک مخزن
در خارج دیوار و یک حوض واقع در درون حصار وجود دارد و شبکه ارتباطی آنها
یک سیستم متشکل از نهرهای کوچک بوده است. آب ذخیره شده در مخزن از طریق
همین سیستم وارد حوضی کوچک می‌شده و ساکنان چغازنبیل آب مصرفی خود را از
این حوض بیرون می‌کشیدند. برای اینکه آب به این مخزن برسد کانالی نزدیک به
۵۰ کیلومتر حفر می شود. این کانال از رود کرخه شروع می‌شود.

حصار
اول: این حصار در بر گیرنده ذیقورات و معابد و بنای نیایشگاه است که در آن ۶
دروازه وجود دارد و از طریق همین دروازه‌ها زائران به محوطه معبد وارد
می‌شدند. این حصار دارای ناودان‌هایی است که وظیفه دفع آب را بر عهده
داشته‌اند. مصالح به کار رفته در حصار اول خشت و گل‌کوبیده هستند. به این
حصار «تمنوس» می گفته اند.

حصار دوم: حصاری است که حصار اول و بخشی از بناهای تاریخی چغازنبیل را در بر گرفته است.

جصار
سوم: حصار سوم چغازنبیل نشانگر محدوده شهر بوده است و حصارهای اول و دوم و
مجموعه بناهای چغازنبیل را در بر می‌گیرد. مصالح به کار گرفته شده در ساخت
این حصار، عموما خشتی هستند.
در روی این دیوار ناودان‌هایی به
فاصله‌های تقریبی ۴۷ تا ۵۰ متر قرار گرفته‌اند. این ناودان‌ها به گونه‌ای
ساخته شده‌اند که آب را به بیرون حصار و به فاصله دوری هدایت کنند تا مانع
نفوذ آب به زیر دیوار و اطراف ناودان شوند.

ورودی شاهی

 

: این ورودی مجلل که در دیوار حصار خارجی شهر در ضلع جنوب شرقی نزدیک به کاخ شماره ۳ باز شده است از ۳ قسمت تشکیل می‌شود.

دروازه بزرگ

که در حصار اول قرار داشت و شرح آن در بخش بناهای داخل حصار اول آمد.

حیاط بزرگ

زوایای
این حیاط به طرف جهات اربعه است و پیادرویی از آجر شکسته به عرض ۷۰/۲ در
حاشیه درونی آن وجود دارد. در ضلع جنوب غربی و در تمام طول حیاط ۲ ردیف
موازی از اتاق‌ها دیده می‌شود که بین آنها و دیوار حصار شهر بن‌بستی وجود
دارد که آبهای حیاط از آنجا جاری می‌شده اند. در ضلع باریک بنا و در طول
حصار تنبوشه‌ای سفالین به قطر ۱۵ سانتیمتر از زیر دیوار میانی می‌گذرد که
آب اتاق درونی را به طرف اتاق طرف بیرونی هدایت می‌کرده است. کانال کوچکی
از اتاق ردیف خارجی عبور می‌کند و پس از گذشتن از زیر دیوار در درون
تنبوشه‌ای دیگر آب را به بیرون یعنی به طرف جنوب غربی می‌ریزد. در ۱۶ متری
اینجا راه آب مشابهی آب اتاق‌های مجاور را با شرایطی دیقیقاً مشابه تخلیه
می‌کند و بالاخره راه آب سومی که مشابه راه آب قبلی است در ۶ متری زاویه
غربی اتاق‌ها قرار گرفته است. روی ضلع شمال شرقی حیاط فقط یک ردیف اتاق
وجود داشت.


دروازه شاهی

دروازه
شاهی که مقابل دروازه بزرگ قرار دارد، فقط یک درگاهی دارد که با دو لنگه
در بسته می‌شود. کف این دروازه با خشت خام فرش شده است و روی آن را با
سنگفرشی از سنگ های تخت پوشانده اند. در اینجا پلکانی امکان دسترسی به پشت
بام را فراهم می‌کند. گذرگاهی به عرض ۴ متر ارتباط بین این حیاط و این دو
اتاق را تأمین می‌کند. فقط اتاق‌هایی که در طول شمال شرقی قرار دارند دارای
پوشش کفی با خاک کوبیده شده هستند. در جریان کشف دروازه شاهی، در سه محل
مختلف خمره‌هایی پیدا شدند که در وجه خارجی دیوارها کار گذاشته شده بودند.
این خمره‌ها بقایای اطفال سن پایین را در برداشته که آنها هم آهکی شده
بودند. این دروازه که به دروازه شاهی معروف است، دروازه عدالت نیز نامیده
شده است. در درون این دروازه بوده که شاه عدالت را به سبک شاهانه اجرا
می‌کرده است.

کاخ آرامگاه ها: در ضلع جنوب شرقی چغازنبیل و در
نزدیکی حصار سوم، مجموعه بناها‌یی قرار دارد که به آن محوطه شاهی گفته می
شود. کاخ آرامگاه‌ها در این محوطه قرار دارد. این نام را به دلیل وجود پنج
مقبره‌ زیر زمینی سرداب مانند در این کاخ، بر آن گذاشته‌اند. این مقابر
آرامگاه پادشاهان و شاهزادگان ایلامی بوده اند. علاوه بر این آثاری از
تزئینات شیشه‌ای و گل‌میخ‌های لعابدار در کاخ به دست آمده است.

کاخ شماره ۲: این کاخ سه حیاط دارد و با خشت خام ساخته شده است. در این کاخ چندین اتاق و یک حمام نیز وجود دارد.
کاخ
شماره ۳: این کاخ که در نزدیکی زاویه شرقی حصار بیرونی شهر قرار دارد، دو
حیاط دارد. حیاط‌های این کاخ نیز مانند کاخ شماره ۲ توسط اتاق هایی متصل به
هم ولی با امکانات و راحتی بیشتر نسبت به اتاق‌های کاخ شماره ۲ محاط شده
است.

نیایشگاه نوسکو

این بنا که در محوطه سکونت شاه قرار دارد به شکل (تی) انگلیسی است و نیایشگاه خصوصی شاه و خانواده سلطنتی بوده است.

زن و نظام روابط وتضادها که حول محور آن شکل گرفته علاوه بر اینکه جوهر دمکراتیزاسیون را تشکیل می‌دهد, به تنهایی پدیده‌ مهمی است که لازم است مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. هر چند توازنات رفتارهای اشتراکی و دمکراتیک با تأخیر و در حد ناچیزی به موضوع بحث علوم اجتماعی تبدیل شده باشد, اما این طرز برخورد را در خصوص پدیده زن بیشتر مشاهده می‌کنیم. گویی وضعیت کنونی زن از لزومات طبیعی او می‌باشد و چنین دیدگاهی در همه تحلیلات علمی, مواضع اخلاقی و سیاسی به‌عنوان پیش‌فرض پذیرفته می‌شود. جای بسی حزن و تأسف است که زن نیز این پارادایم را همچون امری طبیعی قبول کرده است. هزاران سال است که قداست و طبیعی‌بودن نظام‌های موجود تحمیل‌شده بر خلق‌ها بصورت چندین برابر بر ذهنیت و رفتارهای زن حک گردیده است. به نسبتی که خلق‌ها تبدیل به زن شده‌اند زن‌ها نیز تبدیل به خلق شده‌اند. منظور هیتلر از "خلق‌ها مانند زن هستند" نیز همین حقیقت بوده است. اگر دقیق‌تر به پدیده‌ زن بنگریم درمی‌یابیم که فراتر از یک امر بیولوژیک مربوط به جنسیت, بسان مسئله تبار, طبقه و ملت با آن برخورد شده است؛ البته به‌عنوان تبار, طبقه و ملتی که بیش از همه سرکوب شده است. باید این را به خوبی دانست که هیچ یک از تبارها, طبقات و ملت‌ها به اندازه زن بطور سیستماتیک به بردگی کشانده نشده است.
هنوز هم تاریخ بردگی زن نوشته نشده است. تاریخ آزادی هم منتظر نوشته‌شدن است. روشن‌نشدن ابعاد تاریک بردگی عمیق زن رابطه مستقیمی با رشد اقتدار دولت‌مدار و هیرارشیک در جامعه دارد. همراه با عادت‌دادن زن به بردگی, حکومت‌های تبعیض‌آمیز هیرارشیک تأسیس شده و راه بردگی دیگر اقشار جامعه نیز گشوده شد. مردها بعد از زن به بردگی کشیده می‌شوند. بردگی جنس, ابعاد متفاوتی با بردگی طبقاتی و ملی دارد. مشروعیت‌بخشی به بردگی جنسیتی, همراه با شیوه‌های سرکوب زیرکانه و خشن با دروغگویی‌هایی که بار احساسی دارند انجام می‌گیرد. تفاوت بیولوژیکی زن به‌عنوان بهانه‌ای برای به بردگی‌کشاندن او بکار گرفته می‌شود. همه کارهایی که زن انجام می‌دهد تحت نام "کارهای زنانه" بی‌ارزش و خوار شمرده می‌شوند. حضور در عرصه‌های عمومی اجتماع از لحاظ دینی, ممنوع و از لحاظ اخلاقی, عیب محسوب می‌شود. به‌تدریج از کلیه فعالیت‌های اجتماعی محروم می‌گردد. با پیشرفت انحصار‌گرایی و تسلط مرد بر عرصه‌های سیاسی, اجتماعی و اقتصادی ضعف زن بیشتر نهادینه می‌شود. "جنس ضعیف" به‌عنوان یک عقیده مورد قبول واقع می‌شود.
با انباشته‌شدن کلیه امکانات و منابع مادی و معنوی در دست مرد, زن تبدیل به موجودی می‌شود که به دستان مرد چشم دوخته, گاهی اوقات التماس می‌کند, بعضاً با زیرپا گذاشتن شرف خویش به سرنوشت خود راضی بوده و پیوسته با قهر‌کردن از زندگی در سکوتی عمیق فرو می‌رود. می‌توان به آن مردة زنده نیز گفت. می‌توان با چند مثال موضوع را بهتر روشن ساخت. اولین تشبیه "پرنده در قفس" است. پرنده بعضاً بمانند قناری خوشرنگ است. بعضی وقت‌ها هم بلبل خوش‌صداست. هر کس به نوبه خود او را تشبیه به پرنده‌ای می‌کند. اکثر مواقع گنجشک گفته می‌شود. تشبیه دیگر, گربه‌ای است که در چاهی عمیق افتاده و وادار به "میومیو"‌کردن می‌شود. با تغذیه از خرده‌های نان و خوراک برای صاحب خود به خوبی رام می‌شود. ممکن است که کمی زمخت و درشت به نظر برسد, اما برای تحلیل عمق بردگی به فعالیت‌های علمی و ادبی چندجانبه, نیاز مبرمی وجود دارد. جامعه‌ای بسیار جنسیت‌گرا شکل گرفته است. بزرگ‌ترین پلیدی در اینجاست که تجاوز تک‌طرفه مرد به زن به‌عنوان قهرمانی قلمداد می‌شود و مرد از آن احساس نشاط و غرور می‌‌کند, اما زن محکوم به سنگسار شده و از مرگ تا انداخته‌شدن به فاحشه‌خانه و دیگر واردنشدن به جامعه, با هرگونه سنگ‌دلی و بی‌رحمی روبروست. بسیار شرم‌آور است که مرد از اندام‌های جنسی خود احساس غرور می‌کند در حالیکه اندامهای جنسی زن, مایه شرم و آبروریزی تلقی می‌شود. حتی از بکارگیری کوچک‌ترین تفاوت‌های بیولوژیکی علیه زن هم حذر نشده است. زن‌بودن به موضوع شرم تبدیل شده است. حتی در به اصطلاح احساس مقدس یعنی عشق هم, آنچه که زن تجربه می‌کند فقط تحمل مرد است. کودکان دختر همیشه تحقیر شده‌اند.

لازم است آزادی زن در تطابق و تناسب با تعریف پدیده‌, گستره و چارچوب خود را بیابد. آزادی و برابری عمومی اجتماعی ممکن است که عیناً به معنای آزادی و برابری مستقیم برای زن نباشند. بنابراین لازم است سازماندهی و فعالیت اختصاصی در این مورد انجام گیرد. همچنین جنبش دمکراتیزاسیون عمومی می‌تواند امکاناتی را برای زن فراهم کند. اما به خودی خود نمی‌تواند دمکراسی به‌همراه بیاورد. زن باید شخصاً هدف, سازمان و تلاش دمکراتیک خود را نشان دهد. قبل از هر چیز تعریفی از آزادی مورد نیاز است که بتواند از عهده‌ بردگی‌ای که به زن قبولانده‌اند, برآید. نظام سرمایه‌داری چنان در رؤیاپردازی و تحریف واقعیات مهارت و توانایی دارد که توانسته حتی یکی از موارد پست‌کننده زن به‌عنوان مثال (پورنوگرافی) را عین آزادی جلوه دهد.
هر چند که فاکتورهای بسیار مهمی در تلاش فمینیستها وجود دارند, اما هنوز از سپری‌نمودن افق دید دمکراسی‌های غرب‌ ـ محور دورند. نه تنها نتوانسته است از شیوه زندگی کاپیتالیسم عبور کند بلکه از درک کامل آن هم عاجز است. این وضعیت, دیدگاه انقلاب سوسیالیستی لنین را تداعی می‌نماید. علیرغم تلاش زیاد و بدست‌آوردن امکانات و سنگرهای زیاد, سرانجام لنینیسم نتوانست از تقدیم باارزش‌ترین مساعدت به کاپیتالیسم از جناح چپ, رهایی یابد. ممکن است چنین سرنوشتی بر سر فمینیسم هم بیاید. عدم برخورداری از یک بستر سازمانی قوی, عدم گسترش فلسفه خود و وجود سختی‌ها و مشکلات مرتبط با میلیتانی زن, باعث تضعیف ادعای آن می‌شود. حتی ممکن است "سوسیالیسم رئالیستی" جبهه زنان هم تشکیل نشود. اما صحیح‌تر آن است که آن را به‌عنوان گامی جدی در زمینه مطرح‌کردن مشکل قلمداد کرد.
در عرصه اجتماعی, بزرگ‌ترین مشکل بر سر راه آزادی, خانواده و ازدواج می‌باشد. این دو بسان چاهی عمیق و بی‌بن هستند. این نهادها که برای زن به منزله رهایی قلمداد می‌شوند در شرایط ذهنیت اجتماعی موجود, معنایی غیر از گذار از قفسی به قفسی دیگر دربر ندارد, افزون بر آنکه مجبور می‌شود شادابی و طراوت جوانی خود را به دست یک ذهنیت قصاب‌گونه دهد. خانواده را باید به‌عنوان نهاد "جاسوس" جامعه فرادست ـ گروه اقتدارگرا ـ در میان خلق در نظر گرفت. مرد نماینده نظام اقتدار و متمرکز‌شدن آن در خانواده است. وقتی زن ازدواج می‌کند در واقع تبدیل به برده می‌شود. تصور‌نمودن نهاد دیگری غیر از نهاد ازدواج که این همه بردگی‌‌ساز می‌باشد مشکل است. در معنای واقعی هم, گسترده‌ترین بردگی‌ها از طریق این نهاد (ازدواج) شکل می‌گیرد, در خانواده ریشه دوانیده و تداوم می‌یابد. منظور ما کلیه زندگی‌های مشترک و همسری نیست. این موضوعی است که به فراخور دیدگاه آزادی و برابری هرکس فرق می‌کند. منظور ما از خانواده و ازدواج, خانواده و ازدواجی کلاسیک است که بسیار ریشه‌ دوانیده است. تبدیل‌شدن مطلق زن به ملک به معنی دوری از کلیه عرصه‌های سیاسی, ذهنی, اجتماعی و اقتصادی بوده و عدم بازیافت نیرو و قدرت خود می‌باشد. تا زمانی‌که مورد بازخواستی رادیکال قرار نگرفته و زمینه و شرایط یک زندگی مشترک که ضامن برابری و آزادی و زندگی دمکراتیک باشد, فراهم نشود روابط و ازدواجهایی که در نتیجه فشارهای فردی و برآوردن غرایز و بر اساس دیدگاه سنتی خانواده روی می‌دهند, موجبات انحرافاتی شدید در راه رسیدن به زندگی آزاد را فراهم خواهند کرد. این "باهم‌بودنها" دردی را دوا نمی‌کنند بلکه آنچه که مورد نیاز است برقراری آزادی جنسیتی بطور کامل از طریق تحلیل عرصه ذهنیت, دمکراتیک و سیاست و همچنین ایجاد اراده زندگی مشترک متناسب با آن می‌باشد.
عشق که امروزه مثل آدامس در هر دهان و بر سر هر زبانی است, در پست‌ترین, رذیل‌ترین و بی‌محتواترین مرحله تاریخ خود بسر می‌‌برد. در هیچ یک از ادوار تاریخ, عشق تا این اندازه بی‌ارزش نشده است. از عشق‌های لحظه‌ای گرفته تا رفتارهای آشکار جنایت‌آمیز و حتی به خطرناک‌ترین شیوه‌های روابط هم عشق گفته می‌شود. هیچ چیزی و هیچ رابطه‌ای بهتر از این نمی‌تواند شیوه زندگی نظام سرمایه‌داری را منعکس کند. عشق‌های امروزی در واقع بیانگر این هستند که ذهنیتی که نظام حاکم بر جامعه و انسان تحمیل کرده, حتی در مقدس‌ترین عرصه ‌هم, به چه وضعیتی دچار گشته است. احیای عشق یکی از دشوارترین وظایف انقلابی می‌باشد. مستلزم تلاش زیاد, روشنگری ذهنیت و انسان‌دوستی است. یکی از مهم‌ترین شرایط عشق, مستلزم سیر در آخرین مرزهای علم و آگاهی می‌باشد. دومین شرط, موضع‌گیری استوار در برابر جنون و دیوانگی نظام است. سومین شرط مستلزم پذیرفتن این امر به‌عنوان موضعی اخلاقی است که در نبود آزادی و رهایی, نمی‌‌توان حتی به روی همدیگر هم نگاه کرد. چهارم اینکه باید غریزه جنسی را تحت نظارت ضروریات سه امر قرار داد. یعنی باید دانست که اگر غریزه جنسی به آگاهی, اخلاق و آزادی و مبارزه سیاسی ‌ـ نظامی وابسته نباشد هر گامی که در این زمینه برداشته شود در حکم انکار عشق می‌باشد. آنهایی که حتی به اندازه یک پرنده هم از امکانات تأسیس آشیانه‌ای برخوردار نیستند, در صورتی‌که از عشق, رابطه و ازدواج سخن بگویند, نشان می‌دهند که به تسلیم‌شدن به نظام بردگی اجتماعی آگاه نبوده و ارزش اصالت‌بخش مبارزه آزادی را نمی‌دانند.

مشکلات اقتصادی و برابری اجتماعی زن با تحلیل نظام اقتدار سیاسی و موفقیت در دمکراتیزاسیون حل می‌شود. بدیهی است تا زمانی‌که سیاست دمکراتیک در پیش گرفته نشده و پیشرفتی در آزادی حاصل نشود, برابری حقوقی ارزش نخواهد داشت.
اگر برخورد نسبت به زن را در حکم یک انقلاب فرهنگی قلمداد کنیم به خطا نرفته‌ایم. با فرهنگ موجود, هر اندازه از روی حسن‌نیت باشد و کوشش هم به خرج داده شود, بدلیل ساختار مشکلات و روابط موجود در این پدیده, نمی‌توان راه‌حلی ارزشمند و آزادی‌خواهانه ارائه داد. رادیکال‌ترین هویت آزادی‌خواهانه بوسیله برخورد صحیح با زن و یا با درک کلیت نظام موجود در روابط میان زن ـ مرد و سپری‌نمودن آن امکان‌پذیر است. باید به خوبی بدانیم که توسط سنت حجاب و درهم آمیختن رواج ابتذال (پورن) با مفهوم مدرن و معاصر‌بودن نمی‌توان به اندازه یک سر سوزن هم پیشرفت کرد. باید به اندازه عمق بردگی, ژرفای آزادی را هم تحلیل کرده و به اراده تبدیل نماییم. آنهایی که در خصوص آزادی زن و متعاقب آن آزادسازی خویش پیشرفتی حاصل ننموده‌اند, لازم است بدانند که نخواهند توانست در هیچ یک از عرصه‌های اجتماعی و سیاسی نقشی چاره‌آفرین و تحول‌ساز ایفا نمایند. هیچ تلاش آزادی‌خواهانه‌ای که دوگانگی مرد حاکم ـ زن برده را سپری ننماید, نخواهد توانست که هویت آزاد راستینی را بدست بیاورد. لازم است این امر را به‌عنوان اساسی‌ترین معیار آزادی در نظر گرفت. تا زمانی‌که روابط مالکیت و اقتدار نسبت به زن فرو نپاشد روابط آزاد مرد ـ زن برقرار نخواهد شد.
اگر به قرن حاضر, عصر رشد و اعتلای اراده آزاد زن بگوییم واقع‌بینانه خواهد بود. باید برای زنان نهادهایی اندیشیده و تأسیس کرد که یک قرن دوام یابد. ممکن است "احزاب آزادی زن" ضرورت یابند. باید فلسفه و وظایف اصلی این احزاب تأمین و عملی‌ساختن مبانی اساسی سیاسی و ایدئولوژیک آزادی باشد.
باید به جای خانه‌های سرپناه, برای توده‌های زنان مقیم شهر میادین آزادی تأسیس شود. مناسب‌ترین آنها می‌تواند به شکل "پارک‌های فرهنگی زنان آزاد" باشد. بخاطر اینکه خانواده‌ها نمی‌توانند فرزندان دختر خود را آموزش بدهند و همچنین بدلیل نامناسب‌بودن ساختار مدارس نظام حاکم پارک‌های فرهنگی زنان آزاد باید به‌عنوان عرصه‌های مورد نیاز شامل واحدهای آموزش, تولید و خدمت جهت فرزندان دختر و زنان, نقش معبدهای معاصر زنان را ایفا کنند.
می‌گویند زندگی بدون زن امکان‌پذیر نیست. اما با زن موجود هم نمی‌توان زندگی کرد. رابطه زن‌ـ مرد که تا خر‌خره در بردگی غرق شده است, پلیدترین ارتباط است. بنابراین انتظاری که از عشق‌های بزرگ وجود دارد این است که قدرت عظیمی در اطراف زن به‌وجود آورده و بدین وسیله با قهرمانی‌های اصیل و راستین از بحران اخیر نظام کاپیتالیستی خارج شود.

27
در ماه مارس، هنگام بهار كه طبیعت چهره تازه‌ای به خود می‌گرفت و همراه با آن نیز گریلا درپی آمادگی برای عملیات نظامی بودند. طبیعت رنگارنگ همه‌جا را شاداب كرده و كوهستانها با رنگ گلها، ‌زیبایی جذابی به خود گرفته و طبیعت زیبایی خود را نثار انسان‌هایی می‌نمود كه درپی آزادی بودند. در كوهستان‌های"گارا" باران بهار نم‌نم شروع به باریدن كرده بود. باران بهار رنگ‌ تازه‌ایی به گلها می‌داد. بهار زیبا، شادابی و طراوت خود را به زنان مبارز راه‌ آزادی می‌بخشید.
یگان ما در حال آمادگی برای عملیاتی تازه بود. گریلا در سرود و شادمانی بودند، هر كس خود را آماده نموده و در شور و هیجان انجام‌دادن عملیات بودند و از اینكه دشمن ما را محاصره نموده بود مطلع نبودیم. هر یك از رفقا سلاح خود را گرفته و به امید پیروزی شروع به جنگ نمودند. همانند باد پاییزی كه برگ درختان را بی‌امان بر زمین می‌انداخت، دشمن نیز درپی نابودی ما همانطور گلوله شلیك می‌كرد. اما رفقای ما به امید پیروزی همچنان مقاومت می‌نمودند. اكثر رفقای موجود در یگان ما جوان بودند و این جوانان از روحیه جنب‌وجوشی عظیم برخوردار بودند. هدف دشمن به شهادت رسانیدن این جوانان كرد بود ولی آنها با روحیه عظیم خویش و اعتقاد راسخ به پیروزی بی‌امان مبارزه می‌نمودند.
در میان ما رفیقی به نام نرگس، كه در جنگ بسیار چالاك بود زخمی شد. رفیق نرگس علی‌رغم اینكه زخمی شده بود با امید رسیدن به پیروزی همراه ما در میدان جنگ ماند. فرمانده آنها گفته بود لازم است سعی كنیم و تا جایی كه بتوانیم محاصره را تنگ‌تر سازیم، ولی پیش‌روی ما تپه‌ای وجود داشت كه گذشتن از آن بسیار دشوار بود اما علی‌رغم آن توانستیم از محاصره نجات یابیم. رفیقی به اسم شاهین در حین گذشتن از منطقه محاصره زخمی شد، رفقا نیز به رفیق نرگس گفتند لازم است كه شما نیز بروید. رفیق نرگس نیز علی‌رغم زخمی‌شدنش از منطقه محاصره شده دورگشته ولی در راه رفیق شاهین را دید كه به سختی مجروح شده بود.
رفیق شاهین به او گفت تو چگونه می‌توانی من را نجات دهی، رفیق نرگس نشسته و سر او را بر زانوهایش گذاشت. رفیق شاهین به او گفت: من به تو اعتماد دارم كه بتوانی خودت را نجات دهی. رفیق شاهین به لحظه شهادت نزدیك می‌شد ولی رفیق نرگس قبول نكرده و همان جا پیش رفیق شاهین ماند. بعد از زمانی كوتاه رفیق شاهین به شهادت رسید. رفیق نرگس خواست كه از آنجا دور شود ولی از زخم او خون بسیاری می‌رفت، به همین خاطر راه رفتن برای او بسیار دشوار بود و از هر سمتی بر او حمله كردند تا نرگس را اسیر بگیرند. رفیق نرگس علی‌رغم این سختی‌ها خود را به دشت همواری رساند و به تنها چیزی كه فكر می‌كرد پیروزی بود. چیزی كه رفیق نرگس را ناراحت می‌كرد این بود كه تعدادی از رفقا شهید شدند و او نتوانست كه جنازه آنها را با خود ببرد. رفیق نرگس در حین پیمودن راه در غم ‌و اندوه رفقای شهید بود. وضعیت رفیق نرگس وخیم‌تر شده بود اما او دیگر از منطقه محاصره شده دور گشته بود. جای زخم‌ها را با پارچه‌ای بست.
رفیق نرگس بعد از اینكه به جای امن رسید یكی از رفقایش را دید كه او نیز از ناحیه دست مجروح شده بود اما مجروحیت رفیق نرگس از او شدیدتر بود. رفیق نرگس با دیدن آن رفیق كه اسمش پولاد بود خیلی خوشحال شد. رفیق پولاد زخم‌های رفیق نرگس را بست و به او گفت: هر چه زودتر از اینجا دور شویم. بخاطر خون زیادی كه از رفیق نرگس می‌رفت دشمن توانست كه رد‌پای آنها را پیدا و تعقیب كند.
رفیق نرگس به رفیق پولاد می‌گوید: كه او را بگذارد و از آنجا برود اما رفیق پولاد قبول نمی‌كند. رفیق پولاد می‌گوید كه خودمان را پنهان كنیم. رفیق نرگس می‌گوید: رفیق پولاد اگر دشمن جای من را پیدا كند نارنجكی كه باقی‌مانده به روی خود منفجر می‌كنم. رفیق پولاد گفت: اگر سرم را از تنم جدا سازند نخواهم گذاشت اسیر دست آنها شوی. هر یك از آنها در جایی خود را مخفی كردند اما بدلیل تعقیب رد‌پای آنها از طرف دشمن توانستند به آنها برسند و اول رفیق پولاد را گرفتند. بدلیل تمام‌شدن فشنگ‌هایش نتوانست كه با آنها درگیر شود. بعد از اینكه رفیق پولاد به دست دشمن می‌افتد قبل از هر چیز جویای رفیق نرگس می‌شوند. رفیق پولاد نیز در جواب می‌گوید كه من تنها بودم. دشمن خونخوار نیز باشیوه‌ای وحشیانه رفیق پولاد را به شهادت می‌رساند. رفیق نرگس نیز بعد از دیدن آن صحنه و اینكه خون زیادی از او رفته بود بی‌هوش می‌شود.
گروهی از رفقا برای بردن رفقای مجروح و شهید می‌آیند. جنازه رفیق نرگس را پیدا می‌كنند و از طرفی هم نمی‌دانستند كه دشمن برای آنها كمین گذاشته است. همینكه رفقا خواستند جنازه رفیق نرگس را ببرند، دشمن شروع به شلیك كردن نمود. رفقا جنازه رفیق پولاد را پیدا نكردند و تنها توانستند جنازه رفیق را با خود ببرند.
قبل از تاریك شدن هوا رفقا جنازه رفیق نرگس را به مزار شهیدان رساندند. رفقا مراسم نظامی تشكیل دادند و رفتند تا جنازه رفیق نرگس را بیاورند و دیدند كه رفیق نرگس رفیق شاهین و رفیق پولاد را صدا می‌زند. رفقا باور نمی‌كردند كه رفیق نرگس زنده باشد. اما این یك واقعیت بود.
یكی از رفقا فریاد زد و گفت: مراسم نظامی را منحل كنید رفیق نرگس شهید نشده با عجله بروید و دكتر بیاورید. بعد از اینكه دكتر آمد گفت كه رفیق نرگس شهید نشده ولی به دلیل اینكه خون زیادی از او رفته لازم است كه هر چه زودتر معالجه شود. بعد از مدتی كه وضعیت رفیق نرگس روبه بهبودی رفت. رفقا هر چند گاهی او را سوار بر اسب كرده و بر سر مزارش می‌بردند. رفیق نرگس نیز بر سر مزار خود نشسته و رفیق شاهین و پولاد را صدا می‌زد و با خود می‌گفت كه شما شهید نشده‌اید.
این یك واقعیت است كه قهرمانان زیادی به تاریخ پیوسته‌اند و به درجه شهادت نائل گشته‌اند اما خاطرات هیچگاه از یاد برده نخواهد شد.

PKK تأثیرگذارترین حزبی است كه در تاریخ سیاسی و تحولات اجتماعی كردستان ظهور كرده و امروزه به وزنه‌ سیاسی قابل توجهی در سرتاسر منطقه تبدیل شده است. ظهور PKK نویدبخش آزادی تمامی اقشار ستم‌دیده و به‌ویژه زنان بوده و گام‌های استواری در این زمینه برداشته است. به مناسبت بیست‌ و نهمین سالگرد تأسیس PKKبا رفیق رومَت ماردین از اعضای حزب آزادی زنان كردستان PAJK مصاحبه‌ای انجام داده‌ایم كه متن آن در اختیار خوانندگان محترم مجله زیلان قرار می‌گیرد.
مجله زیلان: لطفاً ابتدا در مورد چگونگی تأسیس PKK و هدف از تشكیل چنین حزبی كه سرتاسر كردستان و حتی خاورمیانه را تحت تأثیر فلسفه و اقدامات خویش قرار داده صحبت كنید.
رومَت ماردین: قبل از هر چیز بیست‌ونهمین سالگرد تأسیس PKK كه در واقع می‌توان آن را میلاد دوباره انسانیت نامید به رهبر آپو، خلق كرد و تمامی خلق‌های ستمدیده تبریك و تهنیت عرض می‌نمائیم و پیشرفت مبارزات در راه آزادی را آرزو می‌كنیم. حركت PKK از همان آغاز نیرومند بوده و با اندیشه‌ای آزادانه شروع به‌كار نموده. به این دلیل همواره سالگرد تأسیس PKK را همانند میلادی نوین ارزیابی می‌كنیم و هر سال با نیرومند ساختن مبارزه آزادیخواهی در راه رسیدن به آرمانهای مقدسمان تلاشی بی‌وقفه به‌عمل می‌آوریم.
در27 نوامبر سال 1978در روستای فیس اولین جلسه حزب برگزار شد و آغاز جنبش PKKبه پیشاهنگی رهبر كنفدرالیسم دمكراتیك "رهبر آپو" اعلان می‌گردد. جنبش PKK تولد دوباره تمامی خلق‌ها بخصوص خلق‌كرد و زنان‌كرد می‌باشد و همچنین به خلق‌های ستمدیده خاورمیانه كه در بی‌ارادگی و بردگی غرق گشته بودند جانی دوباره بخشید. لازم به ذكر است كه جامعه خاورمیانه باید به شیوه‌ای عمیق مورد بررسی قرار می‌گرفت و همچنین تاریخ بردگی خلق كرد به خصوص زنان‌كرد، تأثیر دین، جامعه، دولت و... تحلیل می‌شد كه همه از سوی جنبش PKK صورت پذیرفت. جنبش PKK بسان میلادی نوین به وجدان، فكر، اراده و بخصوص موجودیت خلق‌كرد بخصوص زنان كرد جانی دوباره بخشید. "رهبر آپو" با اندیشه انسان آزاد، جنبش PKK را آغاز نمود و ادامه آن نیز با مبارزه نظامی، سیاسی و سازماندهی مختلف در جامعه تا امروزه نیز مستمر است. در واقع جنبش PKK ریشه خود را از اندیشه پایان بخشیدن به بردگی خلق‌ها بخصوص خلق‌كرد و زنان كرد می‌گیرد و این مورد از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا می‌دانیم كه در آن زمان خلق ما با انكاری گسترده روبرو مانده و ذهن، وجدان و اراده آنها نابود گشته بود. "رهبر آپو" در همین خصوص می‌گویند: "اولین گامی كه برداشتم بسان گام‌برداشتن در زمینی مین‌گذاری‌شده بود." این زمین همان ذهنیت خلق كرد می‌باشد؛ ذهنیتی كه همیشه از خود بیگانگی و خیانت بر وی تحمیل شده است. از آنجا كه مبارزه برای آزادی اراده خلق كرد شروع شده، مبارزه در برابر دشمنان میهن و ذهنیت مین‌گذاری‌شده آغاز گردیده و دال بر این واقعیت است كه مبارزه انسان آزاد "رهبر آپو" هر اندازه برای خلق‌كرد، زنان‌كرد و انسانیت بوده به همان اندازه نیز در برابر خیانت موجود، ‌میلادی نوین می‌باشد.
حركت زنان آزادیخواه در بیست‌ و نهمین سالگرد تأسیس PKK سازماندهی خود را به چه شیوه‌ای انجام می‌دهد؟
حركت زنان آزادیخواه با وجود اینكه از لحاظ مشاركت، ملحق شدن به صفوف گریلا، نیرومند ساختن اراده خویش و... به پیشاهنگی در مبارزه برای آزادی زنان مبدل شده و نقش و تأثیرات مهمی را بر عهده داشته ولی وابسته به حركت PKK نیز می‌باشد. نه‌تنها هر سال در یك روز، بلكه طبق اراده آزادی كه "رهبر آپو" برای زنان آفریده هر روز خود را سازماندهی كرده، با تحلیل خانواده و بردگی زنان در جامعه‌ای كه سیستم مردسالار ایجاد كرده و انقلاب ذهنیتی در برابر آن، در واقع خود را هر روز از نو سازماندهی می‌نماید. اینجاست كه از همان آغاز جنبش PKK، زنان با تأسیس جنبش خاص خویش همیشه پیشبرد ایدئولوژی رهایی زن را مد نظر داشته‌اند. شیوه سازماندهی خود را چه به نام حزب و چه نهادهای مختلف از قبیل انجمن، مؤسسه، اتحادیه‌ها و... موجود در جامعه انجام می‌دهد تا بتواند آغازی باشد برای تحقق بخشیدن به اهداف خویش و در این راستا به نامYAJK ، PJKK، PJA و در این اواخر نیز بعنوان كنفدراسیون زنان والا KJB تنظیمات و سازماندهی‌های خود را انجام می‌دهد. همانطوركه در این باره "رهبر آپو" می‌گوید:"این پروژه برایم مقدس‌ترین پروژه می‌باشد و رنج و تلاش‌ زیادی را برای این پروژه متحمل شدم و می‌دانم كه زنان می‌توانند با نیرو و اراده‌ خویش طبق میراثی كه در اختیار آنها گذاشته‌ام این پروژه را تحقق بخشند." این پروژه نیز هر سال و بویژه در این سالروز اقدام به نوسازی خود می‌كند. ما می‌دانیم واقعیتی كه امروزه در آن بسر می‌بریم، واقعیت سیستمی است كه با خشونت بسیار زیادی، زنان را مورد حمله قرار داده و با سیاست زن‌كُشی و نابود‌سازی ذهن و روح و از بین بردن جوهر شخصیتی آنها، سعی در به بردگی كشاندن آنها دارد. از این رو جنبش زنان آزادیخواه بر طبق پارادایم نوین رهبر آپو در برابر چنین موقعیتی بیشتر از گذشته تلاش می‌نماید تا بتواند با برنامه‌ریزی‌های خود از لحاظ تاكتیكی، استراتژیكی و فعالیت‌های لازم برای زنان موجود در جامعه به نام نهادهای حقوق بشر و دیگر نهادهای مدنی سازماندهی‌های خود را از هر لحاظ نیرومند سازد.
برای عملی ساختن پارادایم نوین در سال حاضر چه تصمیماتی گرفته‌اید؟
با استفاده از پارادایم نوین می‌توان بسیاری از واقعیت‌های جامعه را مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد. با توجه به واقعیت‌های می‌توانیم طبق پارادایم نوین همبستگی تمامی موجودات زنده اعم از زن و مرد و موجودات زنده دیگری كه در طبیعت بسر می‌برند‌ـ با یكدیگر را بر اساس برابری و آزادی سازماندهی نمائیم و این سازماندهی نه تنها به شیوه‌ای ارگانیك به هم وابسته بمانند بلكه در راستای روندی طبیعی و ارتباط موجودات زنده با طبیعت در اولویت توجه قرار می‌گیرد و همچنین در مواردی همچون زن و طبیعت، زن و دفاع از محیط زیست، زن و فرزندان، زن و مدیریت و آگاه ساختن مرد در واقع نقش زن رابطه‌ای دیالكتیكی با خود به همراه می‌آورد. نكات ذكر شده در تمامی سازماندهی‌های ما نهادینه گشته ولی طبق واقعیت‌های جامعه جهانی عملی كردن آن دشوار اما امكانپذیر است. هدف اساسی ما این است كه زنان بتوانند با اراده خویش و استفاده از پارادایم نوین، فرهنگ الهه‌ـ مادر را در جامعه نهادینه كنند و در این راستا سازماندهی‌های خود را گسترش دهند. لازم به ذكر است كه هدف ما تنها تأسیس نهاد نمی‌باشد، همانطور كه "رهبر آپو" در این باره می‌گویند: از 7 الی 70 ساله باید هر كس در نهادهای سازماندهی‌شده جای بگیرند و كسی كه بتواند نقش پیشاهنگی را بر عهده داشته باشد زنان می‌باشند. ملی شدن این پارادایم نیز بدست زنان از لحاظ ذهنیتی ممكن می‌باشد؛ جنبش آزادیخواهی زنان در جاهایی كه فعالیت‌های ایدئولوژیكی، سیاسی و دفاع مشروع انجام می‌دهند در راستای تحقق بخشیدن به اهداف خویش تلاش می‌نمایند. اما در جامعه چگونه گسترش یابد؟ اساساً فعالیت‌ و گسترش ایدئولوژیكی خط رهایی زن به نام حزب آزادی زنان كردستان PAJK نهادینه شده و زنان مبارز خط‌مشی آپوئیستی برای توسعه این ذهنیت می‌توانند پیشاهنگی توانا برای هریك از اقشار جامعه موجود در جامعه بخصوص زنان باشند. تصمیمات گرفته‌شده عبارتند از، تغییر و تحول ذهنیت مردسالاری كه در پیشبرد اهداف و سیاست‌های دولت حاكم نقش عمده‌ای را بر عهده دارد، تحولات اساسی در سیستم‌های دولت‌گرا، توسعه جامعه‌ای دموكراتیك، آزاد و برابر، ایجاد شخصیتی آزاد، دمكراسی‌خواه و سوسیالیست. سیستم كنفدرالیسم دموكراتیك یعنی جامعه‌ای كه در آن هر كس بتواند بنا به خصوصیات اجتماعی، نژادی، زبان و... خود را بیان نماید و برای عملی نمودن تمامی این اهداف مبارزه‌ای بی‌وقفه لازم است. اگر زنان بتوانند در سیستم موجود تغییراتی اساسی ایجاد و سازماندهی نمایند،‌ این خود میراثی گرانبها خواهد بود.
می‌توان گفت هر سال در سالگرد 27 نوامبر جنبش زنان آزادیخواه از لحاظ ذهنی برای تمامی زنان جهان بخصوص زنان كرد میلادی نوین را به ارمغان آورده و برای چاره‌یابی مشكلات موجود در جامعه آلترناتیو لازم را می‌یابد و با استفاده از فرهنگ الهه‌ـ مادر پیشرفت‌هایی را برای جامعه كسب می‌نماید. مسلماً تحلیل شخصیت و جامعه، لازم و ضروری می‌باشد. در بیست و نهمین سالگرد حركت PKK مرحله‌ای كه تا به امروز پشت‌سر گذاشته‌ایم دستاوردهای عظیمی از لحاظ پیشرفت ذهنیت در جامعه كرد، پیشرفت سطح آگاهی در زنان كرد و... به همراه آورده است.
به عنوان یك زن در سالگرد تأسیس PKK چه احساسی دارید؟
من بعنوان یك زن تأكید می‌كنم كه كار و فعالیت در جنبش آزادیخواهی زنان، راهیست برای رسیدن به آزادی و اصرار بر آن ارزشمند است؛ دیگر اینكه با اندیشه‌ آزاد "رهبر آپو" مبارزه در راه ارزش‌های انسانی برایم آكنده از احساسات عظیم ملی‌ـ‌دمكراتیك می‌باشد. با وجود پیشرفت‌هایی كه امروزه در حركت ما دیده می‌شود در برابر میراث‌های مقدسی كه با رنج و تلاش آفریده شده، نمونه شهدای قهرمانی همچون "شهید بریتان"، "شهید زیلان"،‌ "شهید سما"، "شهید ویان" و تمامی شهیدانی كه با شهادت و عمل قهرمانانه خویش میلادی نوین به ارمغان آوردند، برای ما احساسات و عواطفی سرشار از نیرو و اراده می‌باشد.
در اینباره رهبر آپو می‌گوید: "ما در سرزمینی آزاد، خط‌مشی آزاد را پیش می‌بریم." حقیقت این است كه ما در سرزمینی آزاد به سر می‌بریم و در روند زندگی‌ای آزاد بر این خط‌مشی آزاد اصرار می‌ورزیم. علی‌رغم اینكه رهبر آپو روزانه با خشونت و شكنجه روحی‌ـ روانی دشمن روبرو می‌ماند، حركت آزادیخواهی به رهبری ایشان در جهت تحقق بخشیدن به اهداف ایشان و نهادینه ساختن آن مبارزه می‌نماید. برای ادامه راه شهیدان و میراث‌های مقدسمان تلاشی بی‌وقفه می‌نمائیم.
حقیقت رهبر آپو در برابر واقعیت‌های موجود ناشایست در جامعه،‌ به ما نیرو می‌دهد تا بتوانیم بدون هیچ تردیدی افكار متعالی و خط‌مشی ایشان را عملی سازیم. برای از میان برداشتن ارتجاع و فرهنگ ناشایست موجود در جامعه، خیانت و... تا پای جان مبارزه خواهیم كرد. من هم به‌عنوان یكی از اعضای این حزب وظیفه اخلاقی و وجدانی خویش می‌دانم نقشی كه بر عهده دارم را به انجام برسانم و مهمتر از آن بعنوان یك زن ملیتان "رهبر آپو" احساساتی مملو از افتخار به من دست می‌دهد.
در واقع آزادی و خیانت دو پدیده جدا از هم می‌باشند كه روزانه در جامعه با آن روبرو هستیم و در آینده نیز شاهد آن خواهیم بود، مهم این است كه بتوانیم، مسایل را درك كنیم و در راستای نمایان ساختن این دو حقیقت در جامعه تلاش نماییم. بر اساس مسئولیت، درك و تحلیل این مسایل در چارچوب ایدئولوژی "رهبر آپو" كه برایمان آفریده، احساسی خوشایند و ناگفتنی دارم و بار دیگر با تمامی خلق‌مان به‌خصوص زنان كرد و تمامی زنان ستمدیده جهان میثاق می‌بندم و به عهد و پیمانی كه با "رهبر آپو" بسته‌ام پایبند خواهم ماند.
رومت‌ماردین